Ο καρκίνος αποτελεί μια απο τις μεγαλύτερες προκλήσεις που έχουμε να διαχειριστούμε στον τομέα της υγείας αφού παρά την εξέλιξη της τεχνολογίας, των φαρμάκων, της διαγνωστικής αλλα και της φροντίδας παραμένει μια σοβαρή απειλή για την δημόσια υγεία. Το πρόβλημα δεν εστιάζεται αποκλειστικά και μόνο σε συγκεκριμένες χώρες (αν και διαφοροποιήσεις καταγράφονται ανάμεσα στις Ευρωπαϊκές Χώρες απο στατιστικής άποψης) αλλα επηρεάζει σημαντικά την Ευρώπη στο σύνολο της. Στατιστικά ο καρκίνος κατατάσσεται ως δεύτερη αιτία θανάτου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αριθμώντας περισσότερα από 3.7 εκατομμύρια καινούργια περιστατικά και 1.9 εκατομμύρια θανάτους τον χρόνο. Εξαιτίας της φύσης του ο καρκίνος σπάνια επηρεάζει μόνο το άτομο που το βιώνει. Στις πλείστες των περιπτώσεων επεκτείνεται για να συμπεριλάβει και την οικογένεια και το κοινωνικό δίκτυο του ατόμου. Επομένως, ο καρκίνος και ο αντίκτυπος του είναι σύνθετος και πολυδιάστατος και χρήζει της ανάλογης εξατομικευμένης και διεπιστημονικής προσέγγισης σε όλη την έκταση του συνεχές της ασθένειας. Αναπόσπαστο κομμάτι αυτής της διεπιστημονικής ομάδας αποτελούν οι νοσηλευτές και οι εξειδικευμένοι νοσηλευτές ογκολογίας. Οι νοσηλευτές μέσα στο πλαίσιο του καρκίνου εργάζονται στενά με τους ασθενείς και τις οικογένειες τους και η δουλεία τους επηρεάζει θετικά τα σχετιζόμενα με τους ασθενείς αποτελέσματα (π.χ. βελτίωση της ποιότητας ζωής, βελτίωση της διαχείρισης των συμπτωμάτων της ασθένειας) ενώ εξίσου θετικά ειναι τα αποτελέσματα που καταγράφονται για την στηριξη και προαγωγή του ρόλου του οικογενειακού φροντίστη (family caregiver).    

Ο ρόλος των νοσηλευτών περιλαμβάνει επίσης την εκπαίδευση και την ενημέρωση των ασθενών, των οικογενειακών φροντιστών και του κοινού, την χορήγηση, την παρακολούθηση και την αξιολόγηση της αντικαρκινικής θεραπείας, την παροχή ψυχοκοινωνικής υποστήριξης και την διαχείριση των συμπτωμάτων καθ’ όλη τη διάρκεια της τροχιάς της φροντίδας από την πρόληψη, την έγκαιρη διάγνωση, την θεραπεία, την αποκατάσταση και την ανακουφιστική φροντίδα.  

Συστηματικά, τα διαθέσιμα ερευνητικά δεδομένα καταδεικνύουν την θετική συνεισφορά της εξειδικευμένης ογκολογικής νοσηλευτικής στις διάφορες πτυχές της φροντίδας όπως η προαγωγή της αυτοφροντίδας, η αποτελεσματική διαχείριση των συμπτωμάτων του καρκίνου και των θεραπειών του, η διατήρηση της λειτουργικότητας του ατόμου και η προαγωγή της ποιότητας ζωής.

Τα ερευνητικά δεδομένα καταδεικνύουν επίσης το όφελος που επιτυγχάνει η νοσηλευτική φροντίδα στην προσαρμογή του ατόμου και της οικογένειας στον αντίκτυπο της διάγνωσης και της επικείμενης μεταβολής που αυτή επιφέρει στις ζωές τους. Σε αυτή τη διάσταση της φροντίδας ειναι καθοριστικός ο ρόλος που διαδραματίζουν οι νοσηλευτες στην διατήρηση της φυσιολογικής ζωής του ατόμου κατά την διαρκεια της θεραπείας και με την ολοκλήρωση της θεραπείας στην επιστροφη του στην καθημερινότητα και στην προσαρμογή στα καινούργια δεδομένα που έχει δημιουργήσει η ασθένεια (living beyond cancer).

Παρά τα προφανή οφέλη που μπορεί να επιφέρει για τους ασθενείς και τις οικογένειες τους αλλά και την κοινωνία ευρύτερα, η εκπαίδευση των νοσηλευτών σε αυτό το επίπεδο εξειδίκευσης, πολλές ευρωπαικές χώρες, συμεπριλαμβανομένου και της Κύπρου, δεν εχουν ακόμη αναγνωρίσει την ογκολογική νοσηλευτική ως διακριτή ειδικότητα. 

Φέτος στις 18 Μαΐου, την Ευρωπαϊκή Ήμερα Νοσηλευτών Ογκολογίας (European Cancer Nursing Day-ECDN), χιλιάδες νοσηλευτές ογκολογίας από όλη την Ευρώπη θα ζητήσουν αναγνώριση στο υψηλότερο επίπεδο για την συνεισφορά της νοσηλευτικής ογκολογίας.

Η Ευρωπαϊκή Μέρα Νοσηλευτών Ογκολογίας (www.europeancancernursingday.com) διοργανώνεται από την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Νοσηλευτών Ογκολογίας (European Oncology Nursing Society - EONS) και πηγάζει από το πρωτοποριακό ερευνητικό έργο RECaN (Recognising European Cancer Nursing)  το οποίο έχει ως στόχο την επιστημονική διερεύνηση του επιπέδου της νοσηλευτικής ογκολογίας στην Ευρώπη. Εστιάζεται στην σημασία της εκπαίδευσης και της κατάρτισης ως το μέσο για να υποστηριχθεί ο ρόλος των νοσηλευτών ογκολογίας στην βελτίωση των αποτελεσμάτων της φροντίδας και της ποιότητας ζωής των ασθενών με καρκίνο. Φέτος, μέσα στα πλαίσια της Ευρωπαικής Μέρας Νοσηλευτών Ογκολογίας θα ανακοινωθεί και το καινούργιο πλαίσιο νοσηλευτικής εκπαίδευσης το οποίο αναπτύχθηκε απο την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Νοσηλευτών Ογκολογίας και το οποίο αντανακλά όλες τις διαστάσεις της φροντίδας συμπεριλαμβανομένου και των καινούργιων ανοσολογικών φαρμάκων.

Ενώ η διαχείριση και εκπαίδευση του δυναμικού στον τομέα της υγείας αποτελεί αρμοδιότητα των κρατών μελών, τονίζεται η ανάγκη για στήριξη από τους εκπροσώπους στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο της προσπάθειας των νοσηλευτών ογκολογίας σε όλη την Ευρώπη για την προσφορά κατάλληλης εκπαίδευσης, κατάλληλες εργασιακές συνθήκες και αναγνώριση του σημαντικού έργου που επιτελουν.

Δρ Ανδρέας Χαραλάμπους

Επίκουρος Καθηγητής Νοσηλευτικής Ογκολογίας – Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου

Πρόεδρος Ευρωπαϊκής Εταιρείας Νοσηλευτών Ογκολογίας (2019-2021)