Οι γυναίκες που καταναλώνουν αλκοόλ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης έχουν αυξημένες πιθανότητες  να γεννήσουν βρέφη με ποικίλες διαταραχές, οι οποίες εμπίπτουν στο λεγόμενο «Φάσμα Διαταραχών Εμβρυϊκού Αλκοολισμού» (ΦΔΕΑ). Το ΦΔΕΑ (FASDs) είναι ένας «όρος-ομπρέλα» που χρησιμοποιείται για ένα μεγάλο εύρος διαταραχών, οι οποίες μπορεί να κυμαίνονται από ήπιες έως σοβαρές και που εκδηλώνονται με σωματικές και νευρο-γνωστικές ανωμαλίες. Παραδείγματα του ΦΔΕΑ είναι το σύνδρομο εμβρυϊκού αλκοολισμού (ΣΕΑ) (FAS), το σύνδρομο μερικού εμβρυϊκού αλκοολισμού, καθώς και οι συγγενείς ανωμαλίες και νευροαναπτυξιακές διαταραχές σχετιζόμενες με προγεννητική έκθεση σε αλκοόλ.

Η παγκόσμια ημέρα ευαισθητοποίησης για το ΦΔΕΑ και το ΣΕΑ πραγματοποιείται σε διεθνές επίπεδο κάθε χρόνο στις 9 Σεπτεμβρίου. Η ένατη μέρα του ενάτου μήνα του χρόνου, η οποία επιλέγηκε με βάση τους εννέα μήνες κύησης, σκιαγραφεί τις επιπτώσεις που σχετίζονται με την κατανάλωση του αλκοόλ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού.

Επισημαίνεται ότι το ΕΑΣ είναι μία σοβαρή πάθηση, η οποία οφείλεται στην κατανάλωση αλκοόλ τις πρώτες εβδομάδες της κύησης, όταν η γυναίκα μπορεί να μη γνωρίζει ακόμη ότι είναι έγκυος. Ο κίνδυνος αυξάνεται εάν η μητέρα κάνει κατάχρηση αλκοόλ. Όταν μία έγκυος γυναίκα καταναλώνει αλκοόλ, μέρος αυτό του αλκοόλ περνάει εύκολα μέσω του πλακούντα στο έμβρυο. Καθώς, όμως, ο οργανισμός του αναπτυσσόμενου εμβρύου δεν μεταβολίζει το αλκοόλ με τον ίδιο τρόπο με έναν ενήλικα, το αλκοόλ αυξάνεται σε συγκέντρωση στο έμβρυο και εμποδίζει την πρόσληψη θρεπτικών συστατικών και οξυγόνου στα ζωτικά του όργανα. Αν και η κατανάλωση αλκοόλ φαίνεται να είναι περισσότερο επιβλαβής στους τρεις πρώτους μήνες της κύησης, ωστόσο, η κατανάλωση αλκοόλ οποιαδήποτε στιγμή κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να αποβεί εξαιρετικά επιβλαβής, σύμφωνα με τις οδηγίες της Αμερικανικής Ακαδημίας Παιδιάτρων.

Τα άτομα με ΕΑΣ παρουσιάζουν σοβαρά αναπτυξιακά προβλήματα και καθυστερημένη ψυχοκινητική ανάπτυξη (υπερκινητικότητα, δυσκολία εστίασης, μειωμένο συντονισμός κινήσεων, ελλειμματική κριτική ικανότητα, διαταραχές σκέψης, ομιλίας, γλωσσικής ανάπτυξης και κοινωνικών δεξιοτήτων, νοητική υστέρηση), προβλήματα στην όραση, στην ακοή, στη μνήμη, στην προσοχή και στις ικανότητες μάθησης και επικοινωνίας,  μη φυσιολογικά χαρακτηριστικά του προσώπου ή ανάπτυξη των οστών, συμπεριλαμβανομένης μικρής διαμέτρου κεφαλής, εμφάνισης μαλακής δερματικής πτυχής μεταξύ του άνω χείλους και της μύτης, μικρά και ευρεία μάτια, πολύ λεπτό άνω χείλος, καθώς και άλλα μη φυσιολογικά χαρακτηριστικά του προσώπου, ύψος και βάρος κάτω από τον μέσο όρο, παραμορφωμένα άκρα ή δάχτυλα, καρδιακά προβλήματα, νεφρικά προβλήματα και εναλλαγές της διάθεσης.

Τιμώντας την παγκόσμια ημέρα ευαισθητοποίησης για το ΦΔΕΑ και το ΣΕΑ, κάθε χρόνο στις 9 Σεπτεμβρίου ενισχύονται οι προσπάθειες για ενθάρρυνση της πλήρους αποχής από ουσίες, συμπεριλαμβανομένου του αλκοόλ, προάγοντας τη σωστή ανάπτυξη του εμβρύου και του νεογνού και την αποφυγή όχι μόνο προβλημάτων υγείας του αγέννητου παιδιού και της μητέρας, αλλά και κοινωνικών προβλημάτων που μπορεί να επιφέρει η χρήση αλκοόλ κατά τις κρίσιμες αυτές περιόδους.

Με αφορμή τη φετινή παγκόσμια ημέρα ευαισθητοποίησης για το ΦΔΕΑ και το ΣΕΑ,  η Αρχή Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου σε συνεργασία με το Συμβουλευτικό Κέντρο Στήριξης της Οικογένειας στο πλαίσιο του προγράμματος «Εκπαιδευτικό Δίκτυο για επαγγελματίες: ΡΕΑ» προωθεί σχετική συζήτηση podcast  μαζί με δύο επαγγελματίες υγείας,  συνεργάτες και Μέλη της Εθνικής Επιτροπής για την αντιμετώπιση του ΣΕΑ και ΦΔΕΑ την Δρα Αφροδίτη Ελισσαίου- Ξενοφώντος, Γυναικολόγο/Μαιευτήρα και την κα Έλενα Ζαρούνα, Συμβουλευτική Ψυχολόγο για μια σφαιρική ενημέρωση τόσο των γυναικών και των νέων ζευγαριών όσο και των επαγγελματιών που παρέχουν υπηρεσίες στη γυναίκα και στο παιδί. Η σχετική συζήτηση είναι διαθέσιμη στον σύνδεσμο  https://naac.us19.list-manage.com/track/click?u=572e33fcd79832492a95bcc7f&id=4627a90ef9&e=cf0918ff9a

Σημειώνεται ότι η Δρ Κάκια Πετινού, Καθηγήτρια στο Τμήμα Αποκατάστασης και η Δρ Μαρία Καρανικόλα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια στο Τμήμα Νοσηλευτικής, αντιπροσωπεύουν το ΤΕΠΑΚ  ως μέλη της Εθνικής Επιτροπής για την αντιμετώπιση του ΣΕΑ και ΦΔΕΑ.

Παρακάτω περιγράφονται οι συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για τη διαχείριση της χρήσης ουσιών και των διαταραχών που σχετίζονται με τη χρήση βουσιών στην περίοδο της εγκυμοσύνης και του θηλασμού:

• Προτεραιότητα στην πρόληψη. Πρόληψη, μείωση και διακοπή της χρήσης αλκοόλ/ουσιών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και στην περίοδο μετά τον τοκετό είναι απαραίτητα στοιχεία για τη βελτιστοποίηση της υγείας και της ευημερίας των γυναικών και των παιδιών τους.
• Εξασφάλιση πρόσβασης σε υπηρεσίες πρόληψης και θεραπείας. Όλες οι έγκυες γυναίκες και οι οικογένειές τους που έχουν πληγεί από διαταραχές της χρήσης αλκοόλ/ουσιών, θα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε προσιτές υπηρεσίες πρόληψης και θεραπείας και παρεμβάσεις, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στην εχεμύθεια, τη νομοθεσία και τα διεθνή πρότυπα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι γυναίκες δεν πρέπει να αποκλείονται από την πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη λόγω της κατανάλωσης του αλκοόλ/ουσιών.
• Σεβασμός στην αυτονομία των γυναικών. Η αυτονομία των εγκύων και των θηλαζουσών γυναικών πρέπει πάντα να είναι σεβαστή. Οι γυναίκες με διαταραχές της χρήσης αλκοόλ/ουσιών πρέπει να είναι πλήρως ενημερωμένες σχετικά με τους κινδύνους και τα οφέλη, για τις ίδιες και για τα έμβρυά/ νεογνά τους και  τις διαθέσιμες θεραπευτικές επιλογές, κατά τη λήψη αποφάσεων σχετικά με την υγείας τους.
• Παροχή ολοκληρωμένης φροντίδας. Οι Υπηρεσίες για έγκυες και θηλάζουσες γυναίκες με διαταραχές λόγω χρήση αλκοόλ/ ουσιών, πρέπει να έχουν ένα επίπεδο πληρότητας που να ταιριάζει με την πολυπλοκότητα και την πολύπλευρη φύση των διαταραχών χρήσης αλκοόλ/ ουσιών.
• Διασφάλιση της διάκρισης και του στιγματισμού. Οι παρεμβάσεις πρόληψης και θεραπείας πρέπει να παρέχονται σε έγκυες και θηλάζουσες γυναίκες με τρόπο που θα αποτρέπουν τον στιγματισμό, τις διακρίσεις, την περιθωριοποίηση και παράλληλα να προωθούν την στήριξη της  οικογένειας, την στήριξη από την κοινωνία και την κοινωνική ένταξη ενισχύοντας τους στενούς δεσμούς με τη διαθέσιμη παιδική μέριμνα, την απασχόληση, την εκπαίδευση, τη στέγαση και άλλες συναφείς υπηρεσίες.

Επίσης, η Αρχή Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου έχει προχωρήσει στη δημιουργία τηλεοπτικών προβολών (σποτ) για την προαγωγή του υγιεινού τρόπου ζωής στην εγκυμοσύνη και κατά τη διάρκεια του θηλασμού, τους οποίους μπορείτε να επισκεφτείτε στους παρακάτω συνδέσμους.

https://www.youtube.com/watch?v=H6oK0K_fFmI#action=share

https://www.youtube.com/watch?v=-XqCGRBsNfw#action=share