Για όσους ταξιδεύουν καθημερινά από τη Λεμεσό προς την περιοχή Τροόδους ή και αντίστροφα, η θέα του φράγματος των Πολεμιδιών αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της διαδρομής τους. Πρόκειται για έναν από τους παλαιότερους και μεγαλύτερους ταμιευτήρες της Κύπρου ο οποίος κατασκευάστηκε το 1965, έχει ύψος 45 m, η χωρητικότητά του φτάνει τα 3.4 εκατομμύρια m3, και χρησιμοποιείται αποκλειστικά για σκοπούς άρδευσης. Στο παρελθόν έχει χρησιμοποιηθεί για αθλοπαιδιές (θαλάσσιο σκι) και ερασιτεχνικό ψάρεμα
Λόγω της χαμηλής βροχόπτωσης, κι ως εκ τούτου της χαμηλής εισροής καθαρού νερού από τον ποταμό, το φράγμα εμπλουτίζεται (μετά από την εξασφάλιση σχετικής άδειας) με επεξεργασμένα αστικά λύματα από την μονάδα επεξεργασίας του Συμβουλίου Αποχετεύσεων Λεμεσού - Αμαθούντας στην Μονή. Σε κοντινή απόσταση βρίσκεται και ο σκυβαλότοπος του Βατί, στον οποίο μέχρι πρότινος αστικά και βιομηχανικά υγρά απόβλητα τοποθετούνταν σε χωμάτινες σηπτικές δεξαμενές χωρίς να τύχουν καμίας επεξεργασίας. Τα στραγγίσματα και οι εκροές του Βατί, ρυπαίνουν τον ταμιευτήρα, με αποτέλεσμα να παρουσιάζει ολόχρονα φαινόμενα ευτροφισμού και τη συσσώρευση πυκνής επιφανειακής κυανοπράσινης κρούστας (scum) που προσδίδουν στο νερό του ταμιευτήρα χαρακτηριστικό κυανοπράσινο χρώμα (σαν αυτό της μπιζελόσουπας).
Το έντονο χρώμα του ταμιευτήρα οφείλεται και στην παρουσία των κυανοβακτηρίων (ή αλλιώς κυανοφύκη) τα οποία είναι αρχέγονοι μικροοργανισμοί και η παρουσία τους στη Γη υπολογίζεται στα 3.3-3.5 δισεκατομμύρια χρόνια. Αποτελούν σημαντικό τμήμα του φυτοπλαγκτού αφού λαμβάνουν μέρος σε σημαντικές βιολογικές και χημικές διεργασίες του οικοσυστήματος του φράγματος. Ανθρώπινες δραστηριότητες (όπως γεωργικές απορροές, απορροές από μη ή ανεπαρκώς επεξεργασμένα αστικά και βιομηχανικά λύματα) προκαλούν την συσσώρευση συστατικών όπως φώσφορο και άζωτο στο νερό, με αποτέλεσμα τον πολλαπλασιασμό τόσο των πράσινων φυκών όσο και των κυανοβακτηρίων. Το φαινόμενο αυτό είναι γνωστό ως ευτροφισμός των υδάτων και σε εύκρατα κλίματα, όπως είναι το κλίμα της Κύπρου, η ανάπτυξη και η επικράτηση των κυανοβακτηρίων είναι πιο έντονη κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.
Η άνθιση των κυανοβακτηρίων, εκτός από την αλλοίωση των ποιοτικών χαρακτηριστικών του νερού (ανεπιθύμητο χρώμα, γεύση, και οσμή) προκαλεί σημαντική μείωση του οξυγόνου στο νερό επηρεάζοντας έτσι τους υπόλοιπους υδάτινους οργανισμούς (ψάρια). Επιπρόσθετα, κάποια από τα γένη των κυανοβακτηρίων έχουν την ικανότητα να παράγουν τοξικές ουσίες (κυανοτοξίνες), οι οποίες είτε απεκκρίνονται απευθείας από τα κυανοβακτήρια είτε απελευθερώνονται στο νερό μετά το θάνατό τους. Οι κυανοτοξίνες μπορούν να διαχωριστούν σε διαφορετικές κατηγορίες ανάλογα με τη χημική τους δομή (α) λιποπολυσακχαρίτες, β) κυκλικά πολυπεπτίδια και γ) αλκαλοειδή) αλλά και τη βιολογική τους δράση (δερματοτοξίνες, ηπατοτοξίνες και νευροτοξίνες, αντίστοιχα).
Λόγω της σοβαρότητας της παρουσίας των κυανοτοξινών στα επιφανειακά ύδατα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) όρισε ως επιτρεπτό όριο μικροκυστινών στο πόσιμο νερό τη συγκέντρωση 1 μg/L, το οποίο έχουν υιοθετήσει υπηρεσίες προστασίας περιβάλλοντος παγκοσμίως. Επιπρόσθετα, ο ΠΟΥ έχει εκδώσει κατευθυντήριες γραμμές για μείωση της έκθεσης σε κυανοβακτήρια και μικροκυστίνη-LR κατά την διάρκεια αθλοπαιδιών γιατί μεταβαίνουν εύκολα στο αναπνεύσιμο κλάσμα και αυξάνουν σημαντικά την έκθεση του ανθρώπου.
Στο πλαίσιο της προσπάθειας του Τμήματος Αναπτύξεων Υδάτων να ρίξει περισσότερο φως στην συμβολή των κυανοβακτήριών και των μεταβολιτών τους στην κακή ποιότητα του νερού του ταμιευτήρα των Πολεμιδιών, συνεργάστηκε με την ερευνητική ομάδα του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου – ΤΕΠΑΚ «Water Treatment Laboratory-AQUA (WTL-AQUA)» που έχει ως επιστημονική υπεύθυνη την Δρ. Μαρία Γ. Αντωνίου και είναι το μοναδικό επιστημονικό εργαστήριο στην Κύπρο που εξειδικεύεται στην ανίχνευση, ταυτοποίηση και απομάκρυνση των κυανοβακτηρίων και των κυανοτοξινών από το νερό.
Κατά την χρονική περίοδο 2014-2018, λήφθηκαν δείγματα νερού και βιομάζας (scum) από διάφορες τοποθεσίες του φράγματος. Η ανάλυση των δειγμάτων έγινε σε συνεργασία με την ερευνητική ομάδα CYANOSOL του Robert Gordon University, UK και χρησιμοποιήθηκε η τεχνική της στοχευόμενης και μη στοχευόμενης ανάλυσης για την ανίχνευση κυανοτοξίνων από την κατηγορία των κυκλικών πολυπεπτιδίων (μικροκυστίνες και νοντουλαρίνη) και άλλων δομικά παραπλήσιων μεταβολιτών (ολιγοπεπτίδια). Η ανάλυσή έγινε με τη χρήση προηγμένων αναλυτικών τεχνικών όπως η υγρή χρωματογραφία με ανιχνευτή φασματογράφο μάζας (LC/MS/MS). Από τις τυχαίες και σποραδικές δειγματοληψίες προέκυψε ότι η ανίχνευση των πιο γνωστών πολυπετιδίων όπως η μικροκυστίνη-LR (ΜΒ 996) δεν κατέστη δυνατή. Εντούτοις, ανιχνευτήκαν άλλα μικρότερα βιομόρια, ολιγοπεπτίδια των οποίων η βιολογική δράση βρίσκεται ακόμα υπό διερεύνηση. Παρόλο που οι εξειδικευμένες αναλύσεις δεν έδειξαν να την ύπαρξη των κυανοτοξινών στο νερό, εντούτοις τα αποτελέσματα από τις συστηματικές δειγματοληψίες του ΤΑΥ δείχνουν ότι το νερό παρουσιάζει συστηματική τοξικότητα που μπορεί να ευθύνεται στην παρουσία βιομηχανικών ουσιών (σε τιμές που υπερβαίνουν τα επιτρεπτά όρια όπως ο υδράργυρος και το νικέλιο) και φυτοφαρμάκων (Chlorpyrifos) από τις εκροές των αστικών και βιομηχανικών λυμάτων από τον σκυβαλότοπο του Βατί. (Η σχετική έκθεση των αποτελεσμάτων της παρακολούθησης κατά την χρονική περίοδο 2009-2013 βρίσκεται αναρτημένη στην ιστοσελίδα του ΤΑΥ).
Στο παρόν στάδιο, η ομάδα WTL-AQUA συνεργάζεται και με τον ιδιωτικό τομέα δοκιμάζοντας καινοτόμες, πράσινες τεχνολογίες για την απομάκρυνση της βιομάζας των κυανοβακτηρίων από τον ταμιευτήρα των Πολεμιδιών, αλλά και με πανεπιστήμια και ερευνητικά ινστιτούτα του εξωτερικού για την επιτόπου επεξεργασία (in situ) του νερού του ταμιευτήρα και την αποκατάσταση της ποιότητας του νερού σε «καλή» με βάση την ΟΠΥ. Οι πρωτοποριακές τεχνολογίες που εφαρμόζει η ερευνητική ομάδα WTL-AQUA δρουν εκλεκτικά στα κυανοβακτήρια και τις κυανοτοξίνες και αφήνουν το υπόλοιπο οικοσύστημα ανεπηρέαστο. Τα έργα αποκατάστασης στο σκυβαλότοπο του Βατί και η πρόσφατη απαγόρευση απόρριψης υγρών αποβλήτων, αναμένεται ότι θα βελτιώσει αισθητά την ποιότητα του νερού του ταμιευτήρα των Πολεμιδίων. Η ερευνητική ομάδα WTL-AQUA θα συνεχίσει τη συνεργασία της με τις αρμόδιες αρχές και το πρόγραμμα παρακολούθησης των κυανοτοξινών και των άλλων μεταβολιτών καθώς και την εύρεση των κατάλληλων τεχνολογιών για την πλήρη αποκατάσταση του νερού του φράγματος των Πολεμιδιών. Πρόσφατα η ομάδα εξασφάλισε χρηματοδότηση μέσω του προγράμματος της «Διακρατικής Συνεργασίας: Κύπρος-Γαλλίας» του Ιδρύματος Προώθησης Έρευνας για την «Παρακολούθηση και επεξεργασία επιφανειακών υδάτων ρυπασμένων με κυανοβακτήρια». Το έργο θα έχει διάρκεια δύο χρόνων και θα αφορά την ανταλλαγή τεχνογνωσίας και επιστημονικού προσωπικού μεταξύ του ΤΕΠΑΚ και του University of Renees 1 για την παρακολούθηση ταυτοποίηση, και επεξεργασία των κυανοβακτηρίων και την ανίχνευση κυανοτοξινών σε επιφανειακά ύδατα της Κύπρου και της Γαλλίας (περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε στην ιστοσελίδα του έργου (https://cyanoscyfr.weebly.com/). Το εργαστήριο WTL-AQUA συνεχίζει τις προσπάθειές του για εξασφάλιση περαιτέρω χρηματοδότησης από εθνικούς και ευρωπαϊκούς φορείς έτσι ώστε να δημιουργηθεί ένα πρότυπο κέντρο ανίχνευσης/ταυτοποίησης κυανοβακτηρίων και κυανοτοξινών στην Κύπρο που να μπορέσει να υποστηρίξει τόσο τοπικές και διεθνείς επιχειρήσεις όσο και δημόσιες υπηρεσίες σε σχετικά θέματα. Η δημιουργία ενός τέτοιου κέντρου κρίνεται ακόμα πιο αναγκαία αφού τον Φεβρουάριο του 2018 κατατέθηκε πρόταση τροποποίησης της Οδηγίας 98/83/ΕΚ του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με την ποιότητα του νερού ανθρώπινης κατανάλωσης, με την οποία ζητείται η προσθήκη της μικροκυστίνης-LR ως «χημική παράμετρος» με παραμετρική τιμή το 1 μg/L. Αυτό εξ’ υπακούει υποχρεωτική και συστηματική παρακολούθηση της MC-LR με διαπιστευμένες και προηγμένες αναλυτικές μεθόδους. Το εργαστήριο WTL-AQUA θα προσπαθήσει με όσα μέσα διαθέτει να υποστηρίξει τις εμπλεκόμενες αρχές σε αυτές τις νέες εξελίξεις. Μπορείτε να ενημερώνεστε για τις ερευνητικές δραστηριότητες της ομάδας μέσω της ιστοσελίδας της http://wtl-aqua.weebly.com/.
της Μαρία Γ. Αντωνίου
Επίκουρης Καθηγήτριας
Τμήμα Επιστήμης και Τεχνολογίας Περιβάλλοντος
Διάλεξη με τίτλο «Κυκλική Οικονομία: προκλήσεις και προοπτικές»
Για όσους ταξιδεύουν καθημερινά από τη Λεμεσό προς την περιοχή Τροόδους ή και αντίστροφα, η θέα του φράγματος των Πολεμιδιών αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της διαδρομής τους. Πρόκειται για έναν από τους παλαιότερους και μεγαλύτερους ταμιευτήρες της Κύπρου ο οποίος κατασκευάστηκε το 1965, έχει ύψος 45 m, η χωρητικότητά του φτάνει τα 3.4 εκατομμύρια m3, και χρησιμοποιείται αποκλειστικά για σκοπούς άρδευσης. Στο παρελθόν έχει χρησιμοποιηθεί για αθλοπαιδιές (θαλάσσιο σκι) και ερασιτεχνικό ψάρεμα
Λόγω της χαμηλής βροχόπτωσης, κι ως εκ τούτου της χαμηλής εισροής καθαρού νερού από τον ποταμό, το φράγμα εμπλουτίζεται (μετά από την εξασφάλιση σχετικής άδειας) με επεξεργασμένα αστικά λύματα από την μονάδα επεξεργασίας του Συμβουλίου Αποχετεύσεων Λεμεσού - Αμαθούντας στην Μονή. Σε κοντινή απόσταση βρίσκεται και ο σκυβαλότοπος του Βατί, στον οποίο μέχρι πρότινος αστικά και βιομηχανικά υγρά απόβλητα τοποθετούνταν σε χωμάτινες σηπτικές δεξαμενές χωρίς να τύχουν καμίας επεξεργασίας. Τα στραγγίσματα και οι εκροές του Βατί, ρυπαίνουν τον ταμιευτήρα, με αποτέλεσμα να παρουσιάζει ολόχρονα φαινόμενα ευτροφισμού και τη συσσώρευση πυκνής επιφανειακής κυανοπράσινης κρούστας (scum) που προσδίδουν στο νερό του ταμιευτήρα χαρακτηριστικό κυανοπράσινο χρώμα (σαν αυτό της μπιζελόσουπας).
Το έντονο χρώμα του ταμιευτήρα οφείλεται και στην παρουσία των κυανοβακτηρίων (ή αλλιώς κυανοφύκη) τα οποία είναι αρχέγονοι μικροοργανισμοί και η παρουσία τους στη Γη υπολογίζεται στα 3.3-3.5 δισεκατομμύρια χρόνια. Αποτελούν σημαντικό τμήμα του φυτοπλαγκτού αφού λαμβάνουν μέρος σε σημαντικές βιολογικές και χημικές διεργασίες του οικοσυστήματος του φράγματος. Ανθρώπινες δραστηριότητες (όπως γεωργικές απορροές, απορροές από μη ή ανεπαρκώς επεξεργασμένα αστικά και βιομηχανικά λύματα) προκαλούν την συσσώρευση συστατικών όπως φώσφορο και άζωτο στο νερό, με αποτέλεσμα τον πολλαπλασιασμό τόσο των πράσινων φυκών όσο και των κυανοβακτηρίων. Το φαινόμενο αυτό είναι γνωστό ως ευτροφισμός των υδάτων και σε εύκρατα κλίματα, όπως είναι το κλίμα της Κύπρου, η ανάπτυξη και η επικράτηση των κυανοβακτηρίων είναι πιο έντονη κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.
Η άνθιση των κυανοβακτηρίων, εκτός από την αλλοίωση των ποιοτικών χαρακτηριστικών του νερού (ανεπιθύμητο χρώμα, γεύση, και οσμή) προκαλεί σημαντική μείωση του οξυγόνου στο νερό επηρεάζοντας έτσι τους υπόλοιπους υδάτινους οργανισμούς (ψάρια). Επιπρόσθετα, κάποια από τα γένη των κυανοβακτηρίων έχουν την ικανότητα να παράγουν τοξικές ουσίες (κυανοτοξίνες), οι οποίες είτε απεκκρίνονται απευθείας από τα κυανοβακτήρια είτε απελευθερώνονται στο νερό μετά το θάνατό τους. Οι κυανοτοξίνες μπορούν να διαχωριστούν σε διαφορετικές κατηγορίες ανάλογα με τη χημική τους δομή (α) λιποπολυσακχαρίτες, β) κυκλικά πολυπεπτίδια και γ) αλκαλοειδή) αλλά και τη βιολογική τους δράση (δερματοτοξίνες, ηπατοτοξίνες και νευροτοξίνες, αντίστοιχα).
Λόγω της σοβαρότητας της παρουσίας των κυανοτοξινών στα επιφανειακά ύδατα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) όρισε ως επιτρεπτό όριο μικροκυστινών στο πόσιμο νερό τη συγκέντρωση 1 μg/L, το οποίο έχουν υιοθετήσει υπηρεσίες προστασίας περιβάλλοντος παγκοσμίως. Επιπρόσθετα, ο ΠΟΥ έχει εκδώσει κατευθυντήριες γραμμές για μείωση της έκθεσης σε κυανοβακτήρια και μικροκυστίνη-LR κατά την διάρκεια αθλοπαιδιών γιατί μεταβαίνουν εύκολα στο αναπνεύσιμο κλάσμα και αυξάνουν σημαντικά την έκθεση του ανθρώπου.
Στο πλαίσιο της προσπάθειας του Τμήματος Αναπτύξεων Υδάτων να ρίξει περισσότερο φως στην συμβολή των κυανοβακτήριών και των μεταβολιτών τους στην κακή ποιότητα του νερού του ταμιευτήρα των Πολεμιδιών, συνεργάστηκε με την ερευνητική ομάδα του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου – ΤΕΠΑΚ «Water Treatment Laboratory-AQUA (WTL-AQUA)» που έχει ως επιστημονική υπεύθυνη την Δρ. Μαρία Γ. Αντωνίου και είναι το μοναδικό επιστημονικό εργαστήριο στην Κύπρο που εξειδικεύεται στην ανίχνευση, ταυτοποίηση και απομάκρυνση των κυανοβακτηρίων και των κυανοτοξινών από το νερό.
Κατά την χρονική περίοδο 2014-2018, λήφθηκαν δείγματα νερού και βιομάζας (scum) από διάφορες τοποθεσίες του φράγματος. Η ανάλυση των δειγμάτων έγινε σε συνεργασία με την ερευνητική ομάδα CYANOSOL του Robert Gordon University, UK και χρησιμοποιήθηκε η τεχνική της στοχευόμενης και μη στοχευόμενης ανάλυσης για την ανίχνευση κυανοτοξίνων από την κατηγορία των κυκλικών πολυπεπτιδίων (μικροκυστίνες και νοντουλαρίνη) και άλλων δομικά παραπλήσιων μεταβολιτών (ολιγοπεπτίδια). Η ανάλυσή έγινε με τη χρήση προηγμένων αναλυτικών τεχνικών όπως η υγρή χρωματογραφία με ανιχνευτή φασματογράφο μάζας (LC/MS/MS). Από τις τυχαίες και σποραδικές δειγματοληψίες προέκυψε ότι η ανίχνευση των πιο γνωστών πολυπετιδίων όπως η μικροκυστίνη-LR (ΜΒ 996) δεν κατέστη δυνατή. Εντούτοις, ανιχνευτήκαν άλλα μικρότερα βιομόρια, ολιγοπεπτίδια των οποίων η βιολογική δράση βρίσκεται ακόμα υπό διερεύνηση. Παρόλο που οι εξειδικευμένες αναλύσεις δεν έδειξαν να την ύπαρξη των κυανοτοξινών στο νερό, εντούτοις τα αποτελέσματα από τις συστηματικές δειγματοληψίες του ΤΑΥ δείχνουν ότι το νερό παρουσιάζει συστηματική τοξικότητα που μπορεί να ευθύνεται στην παρουσία βιομηχανικών ουσιών (σε τιμές που υπερβαίνουν τα επιτρεπτά όρια όπως ο υδράργυρος και το νικέλιο) και φυτοφαρμάκων (Chlorpyrifos) από τις εκροές των αστικών και βιομηχανικών λυμάτων από τον σκυβαλότοπο του Βατί. (Η σχετική έκθεση των αποτελεσμάτων της παρακολούθησης κατά την χρονική περίοδο 2009-2013 βρίσκεται αναρτημένη στην ιστοσελίδα του ΤΑΥ).
Στο παρόν στάδιο, η ομάδα WTL-AQUA συνεργάζεται και με τον ιδιωτικό τομέα δοκιμάζοντας καινοτόμες, πράσινες τεχνολογίες για την απομάκρυνση της βιομάζας των κυανοβακτηρίων από τον ταμιευτήρα των Πολεμιδιών, αλλά και με πανεπιστήμια και ερευνητικά ινστιτούτα του εξωτερικού για την επιτόπου επεξεργασία (in situ) του νερού του ταμιευτήρα και την αποκατάσταση της ποιότητας του νερού σε «καλή» με βάση την ΟΠΥ. Οι πρωτοποριακές τεχνολογίες που εφαρμόζει η ερευνητική ομάδα WTL-AQUA δρουν εκλεκτικά στα κυανοβακτήρια και τις κυανοτοξίνες και αφήνουν το υπόλοιπο οικοσύστημα ανεπηρέαστο. Τα έργα αποκατάστασης στο σκυβαλότοπο του Βατί και η πρόσφατη απαγόρευση απόρριψης υγρών αποβλήτων, αναμένεται ότι θα βελτιώσει αισθητά την ποιότητα του νερού του ταμιευτήρα των Πολεμιδίων. Η ερευνητική ομάδα WTL-AQUA θα συνεχίσει τη συνεργασία της με τις αρμόδιες αρχές και το πρόγραμμα παρακολούθησης των κυανοτοξινών και των άλλων μεταβολιτών καθώς και την εύρεση των κατάλληλων τεχνολογιών για την πλήρη αποκατάσταση του νερού του φράγματος των Πολεμιδιών. Πρόσφατα η ομάδα εξασφάλισε χρηματοδότηση μέσω του προγράμματος της «Διακρατικής Συνεργασίας: Κύπρος-Γαλλίας» του Ιδρύματος Προώθησης Έρευνας για την «Παρακολούθηση και επεξεργασία επιφανειακών υδάτων ρυπασμένων με κυανοβακτήρια». Το έργο θα έχει διάρκεια δύο χρόνων και θα αφορά την ανταλλαγή τεχνογνωσίας και επιστημονικού προσωπικού μεταξύ του ΤΕΠΑΚ και του University of Renees 1 για την παρακολούθηση ταυτοποίηση, και επεξεργασία των κυανοβακτηρίων και την ανίχνευση κυανοτοξινών σε επιφανειακά ύδατα της Κύπρου και της Γαλλίας (περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε στην ιστοσελίδα του έργου (https://cyanoscyfr.weebly.com/). Το εργαστήριο WTL-AQUA συνεχίζει τις προσπάθειές του για εξασφάλιση περαιτέρω χρηματοδότησης από εθνικούς και ευρωπαϊκούς φορείς έτσι ώστε να δημιουργηθεί ένα πρότυπο κέντρο ανίχνευσης/ταυτοποίησης κυανοβακτηρίων και κυανοτοξινών στην Κύπρο που να μπορέσει να υποστηρίξει τόσο τοπικές και διεθνείς επιχειρήσεις όσο και δημόσιες υπηρεσίες σε σχετικά θέματα. Η δημιουργία ενός τέτοιου κέντρου κρίνεται ακόμα πιο αναγκαία αφού τον Φεβρουάριο του 2018 κατατέθηκε πρόταση τροποποίησης της Οδηγίας 98/83/ΕΚ του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με την ποιότητα του νερού ανθρώπινης κατανάλωσης, με την οποία ζητείται η προσθήκη της μικροκυστίνης-LR ως «χημική παράμετρος» με παραμετρική τιμή το 1 μg/L. Αυτό εξ’ υπακούει υποχρεωτική και συστηματική παρακολούθηση της MC-LR με διαπιστευμένες και προηγμένες αναλυτικές μεθόδους. Το εργαστήριο WTL-AQUA θα προσπαθήσει με όσα μέσα διαθέτει να υποστηρίξει τις εμπλεκόμενες αρχές σε αυτές τις νέες εξελίξεις. Μπορείτε να ενημερώνεστε για τις ερευνητικές δραστηριότητες της ομάδας μέσω της ιστοσελίδας της http://wtl-aqua.weebly.com/.
της Μαρία Γ. Αντωνίου
Επίκουρης Καθηγήτριας
Τμήμα Επιστήμης και Τεχνολογίας Περιβάλλοντος
