Η ανάδειξη των ιδιαίτερων ποιοτικών χαρακτηριστικών μέσω της συστηματικής έρευνας των τοπικών/παραδοσιακών προϊόντων ποιότητας θεωρείται σημαντικός πυλώνας για την δημιουργία προστιθέμενης αξίας στα προϊόντα αυτά. 

Απαραίτητη προϋπόθεση ωστόσο είναι η καταγραφή των ποιοτικών χαρακτηριστικών (π.χ. χρώμα, υφή, άρωμα/γεύση, διατροφική αξία) και η δημιουργία συγκεκριμένων τεχνικών προδιαγραφών όπου θα καθορίζεται ανάμεσα σε άλλα η παραγωγική διαδικασία, η γεωγραφική περιοχή παραγωγής και η χρήση των πρώτων υλών.

Η πιθανή καταχώρηση παραδοσιακών προϊόντων σε υφιστάμενα Συστήματα Ποιότητας Γεωργικών Προϊόντων και Τροφίμων της ΕΕ όπως για παράδειγμα τα προϊόντα με Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης (Π.Ο.Π) ή Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης (Π.Γ.Ε) θα ενισχύσει ακόμη περισσότερο τα προϊόντα αυτά τα οποία και θα τα διαφοροποιήσει/προστατεύσει από παρόμοια προϊόντα από άλλες περιοχές της Κύπρου ή ακόμη και από το εξωτερικό, διασφαλίζοντας έτσι την αυθεντικότητά τους.

Μια άλλη πρόταση είναι η δημιουργία (σε εθελοντική βάση) «Τοπικών Σημάτων Ποιότητας», όπου η ευθύνη δημιουργίας/τήρησης των τεχνικών προδιαγραφών θα ανήκει σε ένα τοπικό οργανωμένο σύνολο (π.χ. Ομάδα Παραγωγών ή Ομάδα Τοπικής Δράσης).

Για να υπάρξει το οποιοδήποτε «κέρδος» από την πιστοποίηση/αναγνώριση κάποιων παραδοσιακών προϊόντων θα πρέπει οι παραγωγοί να αντιληφθούν τα συγκεκριμένα οφέλη που προκύπτουν από μια τέτοια πιστοποίηση και να εκμεταλλευτούν το γεγονός αυτό για την προώθηση των προϊόντων τους μέσω ενός συγκεκριμένου επιχειρηματικού πλάνου.

Επιπρόσθετα, γίνεται απολύτως κατανοητό ότι η απάντηση στην παγκοσμιοποίηση και στην «εισβολή» προϊόντων στην Κυπριακή αγορά είναι οι τοπικές συνεργασίες/δημιουργία ομάδων παραγωγών από ανθρώπους οι οποίοι απαραίτητα θα μοιράζονται το ίδιο όραμα ως προς την παραγωγή αυθεντικών/τυποποιημένων προϊόντων ποιότητας.

Την ίδια στιγμή, η ανάγκη της δημιουργίας νέων καινοτόμων προϊόντων (με βάση τα παραδοσιακά τρόφιμα) προκύπτει από τις απαιτήσεις του καταναλωτή, τις ιδιαίτερες ανάγκες ομάδων πληθυσμού (π.χ. παιδιά, ηλικιωμένοι)τις σύγχρονες διατροφικές τάσεις κ.ά.

Επομένως, το Εργαστήριο Επιστήμης και Τεχνολογίας Γάλακτος και Γαλακτοκομικών προϊόντων του Τμήματος  Γεωπονικών Επιστημών, Βιοτεχνολογίας και Επιστήμης Τροφίμων (ΓΕΒΕΤ) του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου (ΤΕΠΑΚ)  έχει θέση ως βασικό στόχο την εκπόνηση έρευνας σε θέματα (α) ποιότητας/ανάδειξης ιδιαίτερων χαρακτηριστικών  των παραδοσιακών γαλακτοκομικών προϊόντων αλλά και (β) στη δημιουργία καινοτόμων γαλακτοκομικών προϊόντων. Πιο κάτω περιγράφονται περιληπτικά 2 ερευνητικά έργα ως παραδείγματα που καλύπτουν τον πιο πάνω στόχο.

Γάλα Γαϊδούρας

Τα τελευταία 5 χρόνια το εργαστήριο ασχολείται συστηματικά με την μελέτη των ιδιαίτερων ποιοτικών χαρακτηριστικών του γαϊδουρινού γάλακτος και την χρήση αυτού για την παραγωγή καινοτόμων προϊόντων. Η πρόσφατη χρηματοδότηση του έργου αυτού αναδεικνύει την σημαντικότητα της έρευνας και της καινοτομίας στον αγροδιατροφικό τομέα.

Χαλίτζια Τυλληρίας

Πρόσφατα, το εργαστήριο με τη συνεργασία των τοπικών κοινοτήτων κατέγραψε την διαδικασία παραγωγής και τις προδιαγραφές ποιότητας του συγκεκριμένου τυριού. Τα στοιχεία αυτά μαζί με άλλα (π.χ. ιστορικές αναφορές) θα αποτελέσουν την αίτηση των κοινοτικών συμβουλίων για καταχώρηση Ευρωπαϊκού Σήματος Ποιότητας (π.χ. ΠΟΠ, ΠΓΕ) στο προϊόν αυτό.

Η συνέργεια μεταξύ των ερευνητικών φορέων (πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα)  οργανωμένων συνόλων ( π.χ. ομάδες παραγωγών, ομάδες τοπικής δράσης) αλλά και ιδιωτών θεωρείται απαραίτητη για την αειφόρο ανάπτυξη του αγροδιατροφικού τομέα στην Κύπρο με θετικό αντίκτυπο στην οικονομία του τόπου.

Φώτης Παπαδήμας, Επίκουρος Καθηγητής

Εργαστήριο Επιστήμη και Τεχνολογίας Γάλακτος και Γαλακτοκομικών Προϊόντων

Τμήμα Γεωπονικών Επιστημών, Βιοτεχνολογίας και Επιστήμης Τροφίμων

Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου