Στο πλαίσιο πρόσφατης επίσκεψης στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου (ΤΕΠΑΚ) του Υφυπουργού Έρευνας και Τεχνολογίας της Ελλάδος κ. Χρίστου Δήμα και του Υφυπουργού Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής της Κύπρου κ. Κυριάκου Κόκκινου, στις 14 Οκτωβρίου 2021, ο Αντιπρύτανης  Ακαδημαϊκών Υποθέσεων Καθηγητής Παντελής Κελίρης συγκάλεσε συνάντηση, στην οποία παρέστησαν ο Πρόεδρος του Συμβουλίου κ. Φρίξος Σαββίδης,  ο Διευθυντής Διοίκησης και Οικονομικών κ. Κώστας Χόππας και ο Καθηγητής Διόφαντος Χατζημιτσής.  Παρέστη επίσης και ο Βουλευτής του ΔΗΣΥ κ. Δημήτρης Δημητρίου.

Κατά τη διάρκεια της συνάντησης αντηλλάγησαν απόψεις σε θέματα Έρευνας και Καινοτομίας.  Οι δύο Υφυπουργοί επεσήμαναν την ανάγκη για περαιτέρω βήματα προς την κατεύθυνση της οργάνωσης και προώθησης της Έρευνας και Καινοτομίας στα Πανεπιστήμια.  Έγινε ειδική μνεία στην προσπάθεια η οποία καταβάλλεται, στην παρούσα φάση, με πρωτοβουλία των τριών Δημόσιων Πανεπιστημίων της Κύπρου, σε συνεργασία με το Υφυπουργείο Έρευνας και Καινοτομίας, με στόχο την τροποποίηση της ισχύουσας Νομοθεσίας για τη δημιουργία τεχνοβλαστών (spin-offs) και τη διευκόλυνση της συμμετοχής Μελών ΔΕΠ και άλλου Προσωπικού σε αυτούς.  Πέραν από τη θέσπιση ενός πιο ευέλικτου και αποτελεσματικού νομικού πλαισίου, τονίστηκε ιδιαίτερα και η ανάγκη καλλιέργειας κουλτούρας σε θέματα έρευνας, καινοτομίας και επιχειρηματικότητας εντός των Πανεπιστημίων, η οποία σε αυτή τη φάση βρίσκεται ακόμη σε νηπιακό στάδιο. 

Στη συνέχεια έγινε παρουσίαση από τον Καθηγητή Διόφαντο Χατζημιτσή (συντονιστή του έργου EXCELSIOR) αναφορικά με την έρευνα που διεξάγεται στο Πανεπιστήμιο στον τομέα της διαστημικής τεχνολογίας μέσω του έργου EXCELSIOR H2020 TEAMING & του Κέντρου Αριστείας «ΕΡΑΤΟΣΘΕΝΗΣ», το οποίο είναι το μοναδικό έργο από τις δύο προσκλήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στο οποίο υπάρχει ελληνική συμμετοχή μέσω του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (BEYOND Centre of Excellence). 

Οι δύο Υφυπουργοί ενημερώθηκαν για την πορεία του έργου και είχαν την ευκαιρία να επισκεφτούν τους χώρους εργασίας/εργαστηριακούς χώρους και να συνομιλήσουν με τους ερευνητές του Κέντρου Αριστείας «ΕΡΑΤΟΣΘΕΝΗΣ» του ΤΕΠΑΚ.  Η Κοινοπραξία του έργου «EXCELSIOR» για τη δημιουργία και λειτουργία του Κέντρου Αριστείας «ΕΡΑΤΟΣΘΕΝΗΣ» απαρτίζεται από το ΤΕΠΑΚ (CUT), το Γερμανικό Κέντρο Αεροδιαστημικής (DLR), το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (NOA), το Γερμανικό Ινστιτούτο για τη Μελέτη της Τροπόσφαιρας (TROPOS) και το Τμήμα Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών (DEC) του Υφυπουργείου Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής της Κυπριακής Κυβέρνησης.

Το έργο έχει λάβει χρηματοδότηση  38 εκατομμυρίων ευρώ και συγκεκριμένα  15 εκατομμυρίων ευρώ, διάρκειας  επτά  ετών, από την  Ευρωπαϊκή  Επιτροπή, 15 εκατομμυρίων ευρώ,  διάρκειας δεκαπέντε ετών, από την Κυπριακή Δημοκρατία   και  χρηματοδότηση  ύψους  8 εκατομμυρίων ευρώ, διάρκειας δεκαπέντε ετών, από το ΤΕΠΑΚ.

Μέσα από το ερευνητικό έργο «ERATOSTHENES: Excellence Research Centre for Earth Surveillance and Space-Based Monitoring of the Environment» με το ακρωνύμιο: «EXCELSIOR», Horizon 2020 Widespread Teaming Phase 2 (www.excelsior2020.eu), δημιουργήθηκε ένα νέο, αυτόνομο και βιώσιμο Κέντρο Αριστείας με όνομα «Κέντρο Αριστείας ΕΡΑΤΟΣΘΕΝΗΣ (ECoE)» (www.eratosthenes.org.cy), ως αποτέλεσμα της αναβάθμισης του υπάρχοντος Εργαστηρίου Τηλεπισκόπησης και Γεωπεριβάλλοντος, το οποίο λειτουργεί στο Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών και Γεωπληροφορικής της Σχολής Μηχανικής και Τεχνολογίας του ΤΕΠΑΚ (CUT) (www.cut.ac.cy) από το 2007. 

Θα παρέχει την υψηλότερη ποιότητα υπηρεσιών Διαστήματος, Παρατήρησης Γης και Γεωπληροφορικής σε εθνικό, περιφερειακό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Στόχος είναι να καταστεί ένα κέντρο έρευνας και καινοτομίας, παγκόσμιας εμβέλειας, για την παρατήρηση της γης, ένα σημείο αναφοράς για την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική και αναμένεται να εργοδοτήσει τα επόμενα 15 χρόνια πέραν των 150 ερευνητών.

Επικεντρώνεται στη διεξαγωγή βασικών και εφαρμοσμένων ερευνών και στη διευκόλυνση της καινοτομίας στους τομείς της τηλεπισκόπησης και της διαστημικής παρακολούθησης του περιβάλλοντος. Η δημιουργία του βασίστηκε στις διακριτές ανάγκες και ευκαιρίες που ενθαρρύνουν την ίδρυση ενός Κέντρου Αριστείας Παρατήρησης Γης στην Κύπρο, οι οποίες σχετίζονται κυρίως με τη γεωστρατηγική τοποθεσία της Κύπρου, που μας επιτρέπει να εξετάσουμε σύνθετα επιστημονικά προβλήματα και να αντιμετωπίσουμε τις ανάγκες των χρηστών στην Ανατολική Μεσόγειο, στη Μέση Ανατολή και στη Βόρεια Αφρική (EMMENA), καθώς και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Ένας εξ ίσου σημαντικός στόχος του «Κέντρου Αριστείας ΕΡΑΤΟΣΘΕΝΗΣ (ECoE)» είναι να καταστεί ένας Κόμβος Ψηφιακής Καινοτομίας (Digital Innovation Hub) και ένα Κέντρο Ερευνητικής Αριστείας για την Παρατήρηση Γης στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, δημιουργώντας ένα οικοσύστημα το οποίο θα συνδυάζει τεχνολογίες αιχμής, διαχείρισης και επεξεργασίας δεδομένων, πρωτοποριακές ερευνητικές ευκαιρίες, στοχευμένες εκπαιδευτικές υπηρεσίες και προώθηση της επιχειρηματικότητας.

Αναμένεται να συμβάλει στην αύξηση της συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα στην ανάπτυξη εφαρμογών παρατήρησης γης, στην προώθηση της δημιουργίας εταιρειών spinoff και στην προώθηση του επιχειρηματικού πνεύματος σε επιχειρήσεις παρατήρησης γης στην Κύπρο, ενισχύοντας την περιφερειακή συνεργασία ερευνητικών φορέων με τη βιομηχανία και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, εστιάζοντας σε τομείς έντασης γνώσης για τη διευκόλυνση της καινοτομίας που θα οδηγήσουν σε νέα προϊόντα και εφαρμογές στην Παρατήρηση Γης.

Επιπλέον, στοχεύει στην ανάδειξη της Κύπρου στον ευρωπαϊκό διαστημικό τομέα παρέχοντας υπηρεσίες Παρατήρησης Γης και Γεωπληροφορικής, οι οποίες αναπτύσσονται σημαντικά ταχύτερα από άλλους τεχνικούς τομείς και υποστηρίζονται από ευρωπαϊκές στρατηγικές και διαστημικά προγράμματα, όπως το Copernicus.