Τον Απρίλιο του 2022, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΕΚ) ενέκρινε δέσμη μέτρων με στόχο την αντιμετώπιση των λεγόμενων στρατηγικών αγωγών κατά της συμμετοχής του κοινού (SLAPPs), αβάσιμων ή υπερβολικών νομικών ενεργειών που αποσκοπούν στην παρεμπόδιση, τον περιορισμό ή την τιμωρία της συμμετοχής του κοινού.
Πιο συγκεκριμένα, οι SLAPPs είναι τακτικές εκφοβισμού που χρησιμοποιούνται από ισχυρά άτομα, ομάδες πίεσης, εταιρείες και κρατικούς φορείς με σκοπό να εκφοβίσουν, να φιμώσουν και να αποτρέψουν τις κριτικές φωνές που καταγγέλλουν ανοιχτά θέματα δημόσιου ενδιαφέροντος, εξαντλώντας τους πόρους τους. Έτσι, παίρνουν τη μορφή καταχρήσεων του νόμου που συνεπάγονται υψηλό διαδικαστικό, οικονομικό και προσωπικό κόστος για όσους τις υφίστανται, παράγοντας ένα ανασταλτικό και εκφοβιστικό αποτέλεσμα που μπορεί να οδηγήσει σε αυτολογοκρισία.
Η προτεινόμενη δέσμη μέτρων περιλαμβάνει πρόταση Οδηγίας, η οποία αποσκοπεί στην παροχή διαδικαστικών εγγυήσεων κατά "προδήλως αβάσιμων ή καταχρηστικών δικαστικών διαδικασιών που ασκούνται κατά φυσικών και νομικών προσώπων επειδή προέβησαν σε πράξεις συμμετοχής του κοινού, εφόσον αφορούν αστικές υποθέσεις και έχουν διασυνοριακές επιπτώσεις", και τη σύσταση (ΕΕ) 2022/758, η οποία, μεταξύ άλλων, καλεί τα κράτη μέλη να θεσπίσουν μέτρα κατάρτισης και ευαισθητοποίησης των επαγγελματιών του νομικού κλάδου και των δυνητικών θυμάτων SLAPP.
Ως εκ τούτου, ακολουθώντας το παράδειγμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δημιουργήθηκε το πρώτο ευρωπαϊκό πρόγραμμα σπουδών κατά του SLAPP για να εξοπλίσει τους επαγγελματίες νομικούς που υπερασπίζονται δημοσιογράφους και οργανισμούς μέσων ενημέρωσης, ΜΚΟ και ακτιβιστές με τα απαραίτητα εργαλεία για τον ορθό εντοπισμό και την αντιμετώπιση αυτής της μορφής κατάχρησης.
Το πρόγραμμα σπουδών κατά του SLAPP αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του έργου PATFox (Pioneering AntiSLAPP Training for Freedom of Expression), το οποίο συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Με στόχο την κατάρτιση δικηγόρων σχετικά με τις νομικές και μη νομικές προκλήσεις που θέτουν τα SLAPPs, η κοινοπραξία PATFox εργάστηκε για τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη και την εφαρμογή του πρώτου προγράμματος σπουδών κατά των SLAPPs σε έντεκα κράτη μέλη της ΕΕ (Γερμανία, Μάλτα, Κύπρος, Σλοβακία, Ισπανία, Πολωνία, Σλοβενία, Κροατία, Ρουμανία, Βουλγαρία και Ουγγαρία). Ο εταίρος στην Κύπρο είναι το ΤΕΠΑΚ και το πρόγραμμα το συντονίζει η Καθηγήτρια Μαρια Καπαρδή από το Τμήμα Διοίκησης, Επιχειρηματικότητας και Ψηφιακού Επιχειρείν του ΤΕΠΑΚ.
Η ανάγκη προώθησης της νομικής εμπειρογνωμοσύνης επί του θέματος βασίζεται σε δύο βασικές προϋποθέσεις. Η πρώτη είναι η αυξανόμενη πολυπλοκότητα των SLAPPs. Πράγματι, τα εργαστήρια που διοργανώθηκαν σε όλη την Ευρώπη στο πλαίσιο του έργου PATFox από τον Νοέμβριο του 2022 έδειξαν ότι σε πολλές περιπτώσεις οι νομικοί εξακολουθούν να μην είναι εξοικειωμένοι με το φαινόμενο των SLAPPs. Επομένως, είναι απαραίτητο να παρέχεται ειδική κατάρτιση, ώστε να μπορούν να αναγνωρίζουν τις νομικές ενέργειες κατά της συμμετοχής του κοινού. Η δεύτερη είναι η αναγνώριση της ανάγκης να προωθηθεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση που να εξετάζει τα διάφορα ζητήματα που σχετίζονται με την υπεράσπιση κατά του SLAPP. Ως εκ τούτου, το εκπαιδευτικό υλικό αντλεί τόσο από τη διεθνή εμπειρία και τις ευρωπαϊκές αρχές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όσο και από τις τοπικές δικονομικές γνώσεις και τη νομολογία.
Το πρόγραμμα σπουδών αποτελείται από δύο μέρη. Το πρώτο μέρος έχει σχεδιαστεί για να παρέχει μια σύντομη επισκόπηση των χαρακτηριστικών των SLAPPs και του τρόπου με τον οποίο μπορούν να εντοπιστούν, και στη συνέχεια καθορίζει τις παραμέτρους των νομικών ζητημάτων που σχετίζονται με το φαινόμενο. Στο πλαίσιο αυτό, παρέχει καθοδήγηση σχετικά με την αλληλεπίδραση μεταξύ των SLAPPs και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και περιλαμβάνει ανάλυση της προτεινόμενης οδηγίας κατά των SLAPPs. Επιπλέον, το πρώτο μέρος αναλύει τις επιπτώσεις των SLAPPs όσον αφορά το ιδιωτικό διεθνές δίκαιο, καθώς και ζητήματα που σχετίζονται με την ελευθερία της πληροφόρησης και τις αιτήσεις πρόσβασης των υποκειμένων. Τέλος, διαθέτει επιπλέον νομικό υλικό που αποσκοπεί στην ενίσχυση των στρατηγικών υπεράσπισης.
Από την άλλη πλευρά, η δεύτερη ενότητα εξοικειώνει τους επαγγελματίες με το φαινόμενο και τις εκφάνσεις του στα διάφορα σενάρια των 11 χωρών που συμμετέχουν στην κοινοπραξία PATFox: Γερμανία, Μάλτα, Κύπρος, Σλοβακία, Ισπανία, Πολωνία, Σλοβενία, Κροατία, Ρουμανία, Βουλγαρία και Ουγγαρία. Τα 11 τοπικά προγράμματα σπουδών έχουν αναπτυχθεί σύμφωνα με τα συγκεκριμένα τοπικά πλαίσια και περιλαμβάνουν αναλύσεις συγκεκριμένων υποθέσεων, καθώς και των ουσιαστικών και δικονομικών εργαλείων που χρησιμοποιούνται στη χώρα για σκοπούς SLAPP.
Η διδακτέα ύλη είναι διαθέσιμη στη διεύθυνση: https://www.antislapp.eu/curriculum-hub
Το σχέδιο μελέτης anti-SLAPP θα επικαιροποιείται μέχρι το τέλος του έργου τον Φεβρουάριο 2024.
Το ΤΕΠΑΚ ανάμεσα στους βραβευθέντες στα Bravo Sustainability Dialogue & Awards 2023
Τον Απρίλιο του 2022, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΕΚ) ενέκρινε δέσμη μέτρων με στόχο την αντιμετώπιση των λεγόμενων στρατηγικών αγωγών κατά της συμμετοχής του κοινού (SLAPPs), αβάσιμων ή υπερβολικών νομικών ενεργειών που αποσκοπούν στην παρεμπόδιση, τον περιορισμό ή την τιμωρία της συμμετοχής του κοινού.
Πιο συγκεκριμένα, οι SLAPPs είναι τακτικές εκφοβισμού που χρησιμοποιούνται από ισχυρά άτομα, ομάδες πίεσης, εταιρείες και κρατικούς φορείς με σκοπό να εκφοβίσουν, να φιμώσουν και να αποτρέψουν τις κριτικές φωνές που καταγγέλλουν ανοιχτά θέματα δημόσιου ενδιαφέροντος, εξαντλώντας τους πόρους τους. Έτσι, παίρνουν τη μορφή καταχρήσεων του νόμου που συνεπάγονται υψηλό διαδικαστικό, οικονομικό και προσωπικό κόστος για όσους τις υφίστανται, παράγοντας ένα ανασταλτικό και εκφοβιστικό αποτέλεσμα που μπορεί να οδηγήσει σε αυτολογοκρισία.
Η προτεινόμενη δέσμη μέτρων περιλαμβάνει πρόταση Οδηγίας, η οποία αποσκοπεί στην παροχή διαδικαστικών εγγυήσεων κατά "προδήλως αβάσιμων ή καταχρηστικών δικαστικών διαδικασιών που ασκούνται κατά φυσικών και νομικών προσώπων επειδή προέβησαν σε πράξεις συμμετοχής του κοινού, εφόσον αφορούν αστικές υποθέσεις και έχουν διασυνοριακές επιπτώσεις", και τη σύσταση (ΕΕ) 2022/758, η οποία, μεταξύ άλλων, καλεί τα κράτη μέλη να θεσπίσουν μέτρα κατάρτισης και ευαισθητοποίησης των επαγγελματιών του νομικού κλάδου και των δυνητικών θυμάτων SLAPP.
Ως εκ τούτου, ακολουθώντας το παράδειγμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δημιουργήθηκε το πρώτο ευρωπαϊκό πρόγραμμα σπουδών κατά του SLAPP για να εξοπλίσει τους επαγγελματίες νομικούς που υπερασπίζονται δημοσιογράφους και οργανισμούς μέσων ενημέρωσης, ΜΚΟ και ακτιβιστές με τα απαραίτητα εργαλεία για τον ορθό εντοπισμό και την αντιμετώπιση αυτής της μορφής κατάχρησης.
Το πρόγραμμα σπουδών κατά του SLAPP αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του έργου PATFox (Pioneering AntiSLAPP Training for Freedom of Expression), το οποίο συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Με στόχο την κατάρτιση δικηγόρων σχετικά με τις νομικές και μη νομικές προκλήσεις που θέτουν τα SLAPPs, η κοινοπραξία PATFox εργάστηκε για τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη και την εφαρμογή του πρώτου προγράμματος σπουδών κατά των SLAPPs σε έντεκα κράτη μέλη της ΕΕ (Γερμανία, Μάλτα, Κύπρος, Σλοβακία, Ισπανία, Πολωνία, Σλοβενία, Κροατία, Ρουμανία, Βουλγαρία και Ουγγαρία). Ο εταίρος στην Κύπρο είναι το ΤΕΠΑΚ και το πρόγραμμα το συντονίζει η Καθηγήτρια Μαρια Καπαρδή από το Τμήμα Διοίκησης, Επιχειρηματικότητας και Ψηφιακού Επιχειρείν του ΤΕΠΑΚ.
Η ανάγκη προώθησης της νομικής εμπειρογνωμοσύνης επί του θέματος βασίζεται σε δύο βασικές προϋποθέσεις. Η πρώτη είναι η αυξανόμενη πολυπλοκότητα των SLAPPs. Πράγματι, τα εργαστήρια που διοργανώθηκαν σε όλη την Ευρώπη στο πλαίσιο του έργου PATFox από τον Νοέμβριο του 2022 έδειξαν ότι σε πολλές περιπτώσεις οι νομικοί εξακολουθούν να μην είναι εξοικειωμένοι με το φαινόμενο των SLAPPs. Επομένως, είναι απαραίτητο να παρέχεται ειδική κατάρτιση, ώστε να μπορούν να αναγνωρίζουν τις νομικές ενέργειες κατά της συμμετοχής του κοινού. Η δεύτερη είναι η αναγνώριση της ανάγκης να προωθηθεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση που να εξετάζει τα διάφορα ζητήματα που σχετίζονται με την υπεράσπιση κατά του SLAPP. Ως εκ τούτου, το εκπαιδευτικό υλικό αντλεί τόσο από τη διεθνή εμπειρία και τις ευρωπαϊκές αρχές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όσο και από τις τοπικές δικονομικές γνώσεις και τη νομολογία.
Το πρόγραμμα σπουδών αποτελείται από δύο μέρη. Το πρώτο μέρος έχει σχεδιαστεί για να παρέχει μια σύντομη επισκόπηση των χαρακτηριστικών των SLAPPs και του τρόπου με τον οποίο μπορούν να εντοπιστούν, και στη συνέχεια καθορίζει τις παραμέτρους των νομικών ζητημάτων που σχετίζονται με το φαινόμενο. Στο πλαίσιο αυτό, παρέχει καθοδήγηση σχετικά με την αλληλεπίδραση μεταξύ των SLAPPs και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και περιλαμβάνει ανάλυση της προτεινόμενης οδηγίας κατά των SLAPPs. Επιπλέον, το πρώτο μέρος αναλύει τις επιπτώσεις των SLAPPs όσον αφορά το ιδιωτικό διεθνές δίκαιο, καθώς και ζητήματα που σχετίζονται με την ελευθερία της πληροφόρησης και τις αιτήσεις πρόσβασης των υποκειμένων. Τέλος, διαθέτει επιπλέον νομικό υλικό που αποσκοπεί στην ενίσχυση των στρατηγικών υπεράσπισης.
Από την άλλη πλευρά, η δεύτερη ενότητα εξοικειώνει τους επαγγελματίες με το φαινόμενο και τις εκφάνσεις του στα διάφορα σενάρια των 11 χωρών που συμμετέχουν στην κοινοπραξία PATFox: Γερμανία, Μάλτα, Κύπρος, Σλοβακία, Ισπανία, Πολωνία, Σλοβενία, Κροατία, Ρουμανία, Βουλγαρία και Ουγγαρία. Τα 11 τοπικά προγράμματα σπουδών έχουν αναπτυχθεί σύμφωνα με τα συγκεκριμένα τοπικά πλαίσια και περιλαμβάνουν αναλύσεις συγκεκριμένων υποθέσεων, καθώς και των ουσιαστικών και δικονομικών εργαλείων που χρησιμοποιούνται στη χώρα για σκοπούς SLAPP.
Η διδακτέα ύλη είναι διαθέσιμη στη διεύθυνση: https://www.antislapp.eu/curriculum-hub
Το σχέδιο μελέτης anti-SLAPP θα επικαιροποιείται μέχρι το τέλος του έργου τον Φεβρουάριο 2024.
