Σημαντικά δεδομένα από κορυφαίους ομιλητ(ρι)ές, παρουσιάστηκαν σε επιστημονική ημερίδα που συνδιοργάνωσε το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου (ΤΕΠΑΚ), μαζί με τον Παγκύπριο Ιατρικό Σύλλογο (ΠΙΣ) και τον Παγκύπριο Σύνδεσμο Νοσηλευτών και Μαιών (ΠΑΣΥΝΜ), με θέμα ‘Διστακτικότητα προς τους Εμβολιασμούς: Προκλήσεις και Δεδομένα’.

Η ημερίδα πραγματοποιήθηκε, με μεγάλη επιτυχία, στις 17 Ιανουαρίου 2024, στο πλαίσιο της διεθνούς συνάντησης έναρξης του ερευνητικού έργου co-OPERATOR ‘Developing a Country-Observatory for sharing best practices for vaccination promotion’, η οποία έλαβε χώρα το διήμερο 17 και 18 Ιανουαρίου 2024, στο ΤΕΠΑΚ. Το έργο έχει λάβει χρηματοδότηση 2,173,341 ευρώ από το ανταγωνιστικό ευρωπαϊκό πρόγραμμα EU4Health, με συντονιστή το Τμήμα Νοσηλευτικής του ΤΕΠΑΚ.

Στη συνάντηση συμμετείχαν εταίροι από Κύπρο (ΤΕΠΑΚ και Centre for Social Innovation), Ελλάδα (Computer Solutions S.A.), Ιταλία (Αctive Citizenship Network, CESIE, University of Pisa), Ολλανδία (Maastricht University, Radboud University Medical Centre), Πορτογαλία (Directorate-General for Health) και το European Forum for Primary Care.

Την ημερίδα, χαιρέτισαν ο Δρ Ιωάννης Λεοντίου, Πρόεδρος του ΠΑΣΥΝΜ και ο Δρ Μιχάλης Ιασωνίδης εκ μέρους του ΠΙΣ, οι οποίοι σημείωσαν τη σημαντικότητα του θέματος της προώθησης των εμβολιασμών και τη συμβολή που έχει η μείωση της διστακτικότητας στη Δημόσια Υγεία.

Στην ημερίδα παρουσιάστηκαν επιστημονικά δεδομένα από κορυφαίους προσκεκλημένους ομιλητές. Τα βασικά συμπεράσματα συνοψίζονται ως εξής:

• Ο Δρ. Άγγελος Κασσιανός (ΤΕΠΑΚ), παρουσίασε μια σειρά από ερευνητικά προγράμματα με δεδομένα από Κύπρο και εξωτερικό και τα οποία δείχνουν την πολύ-παραγοντική φύση του φαινομένου της διστακτικότητας προς τους εμβολιασμούς. Η στάση και η συμπεριφορά των ατόμων μπορεί να καθοριστεί από παράγοντες όπως κοινωνικό-δημογραφικά χαρακτηριστικά (π.χ. νεαρότερη ηλικία, τόπος διαμονής), γνωστικές αντιλήψεις (αντιλαμβανόμενη ευαλωτότητα και σοβαρότητα της ασθένειας), ψυχολογικές διεργασίες (κίνητρο) αλλά και η εμπιστοσύνη προς του θεσμούς η οποία παρουσιάζεται ως ένας από τους ισχυρότερους παράγοντες ρίσκου.
• Η Κα Sophie Van Den Abeele (European Forum for Primary Care), μίλησε για τη συμβολή που έχουν οι επαγγελματίες υγείας που εργάζονται στην πρωτοβάθμια φροντίδα, για διαφορετικά χαρακτηριστικά που υπάρχουν ανά χώρα και ανά σύστημα υγείας, για τις προκλήσεις της προώθησης υγείας και το τρίπτυχο της ενδυνάμωσης (empowerment) των επαγγελματιών υγείας: πρόσβαση σε πληροφορίες, αναγνώριση προβλήματος, συνεργατικότητα.
• Η Δρ. Lara Tavoschi (University of Pisa), παρουσίασε δεδομένα από παρεμβάσεις στην Ιταλία με στόχο την προώθηση των εμβολιασμών σε συγκεκριμένες ομάδες πληθυσμού όπως οι νέοι που βρίσκονται στις φυλακές. Ανέδειξε το ζήτημα της ανάγκης στοχευμένων παρεμβάσεων αναλόγως πληθυσμών που να δουλεύουν όχι πάντα ως ανταπόκριση σε μια κρίση (π.χ. COVID-19) αλλά και προληπτικά.
• Η Δρ. Έλενα Ρούσσου (ΤΕΠΑΚ), παρουσίασε εκπαιδευτικό εργαλείο που αναπτύχθηκε σε συνεργασία με ευρωπαίους εταίρους στα πλαίσια του IENE-11 project. Τέτοια εργαλεία που να στοχεύουν στην ανάπτυξη πολιτισμικά ικανών προγραμμάτων σπουδών κατάρτισης για επαγγελματίες υγείας, για την προώθηση του εμβολιασμού και την αντιμετώπιση της διστακτικότητας, είναι πιο επίκαιρα απο ποτέ.
• Ο Δρ. Francesco Baglivo και ο Δρ. Luigi de Angelis (University of Pisa), παρουσίασαν καινοτόμες πρακτικές στην ανάλυση δεδομένων που αφορούν τη διστακτικότητα στους παιδιατρικούς εμβολιασμούς και αν μπορούν αυτά τα δεδομένα να προβλέψουν διστακτικότητα σε άλλα εμβόλια με τη χρήση μεθόδων μηχανικής μάθησης (machine learning). Έμφαση δόθηκε στα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχουν τα δεδομένα αυτά, όπως η επάρκεια των σημείων εισόδου και η ύπαρξη συμπεριφορικών δεδομένων.
• Ο Δρ. Timo Clemens (Maastricht University), αναφέρθηκε στη σημασία του νομοθετικού πλαισίου που μπορεί να επηρεάσει με τον ένα ή τον άλλο τρόπο την αυτονομία της λήψης απόφασης σε θέματα όπως ο εμβολιασμός. Αναδείχθηκε έτσι ο ρόλος της νομικής επιστήμης, αλλά και του πολιτικού περιβάλλοντος σε θέματα Δημόσιας Υγείας, κυρίως σε ότι αφορά, για παράδειγμα, το θέμα των υποχρεωτικών εμβολιασμών.
• Ο Δρ. Miguel Telo de Arriaga (Portugal Directorate-General for Health) παρουσίασε μια σειρά από προγράμματα τα οποία έτρεξε το Υπουργείο Υγείας της Πορτογαλίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας και τα οποία κατέδειξαν την χώρα ως ένα καλό παράδειγμα εφαρμογής παρεμβάσεων Δημόσιας Υγείας σε περίοδο κρίσεων. Συγκεκριμένα παρουσιάστηκαν οι άξονες, οι οποίοι σχετίζονται με το πως οι συμπεριφορικές επιστήμες μπορούν να συμβάλουν στην Δημόσια Υγεία: καλές πρακτικές στην εγγραματοσύνη υγείας (health literacy), βελτίωση της επικοινωνίας και η κοινωνική κινητικότητα (social mobilization). Για το τελευταίο, παρουσιάστηκαν δεδομένα για το πώς, για παράδειγμα, με δομημένο τρόπο οι κοινωνικές και άλλες υπηρεσίες, η πυροσβεστική, η αστυνομία και άλλοι φορείς, στρατεύτηκαν στην προσπάθεια προώθησης των εμβολιαστικών προγραμμάτων. 
• Η Δρ. Caterina Rizzo (University of Pisa), παρουσίασε μια ενδιαφέρουσα οπτική, της χρήσης δεδομένων από τα κοινωνικά δίκτυα για αναγνώριση τάσεων στην κοινωνία σε σχέση με θέματα Δημόσιας Υγείας όπως οι εμβολιασμοί. Η χρήση των δεδομένων αυτών μπορεί να αμβλύνει τα μειονεκτήματα των δεδομένων αυτό-αναφοράς και να χρησιμοποιηθούν στα πλαίσια επίκαιρων τομέων όπως το infoveillance και το infodemiology. Παρουσιάστηκε επίσης με μεθόδους απεικόνισης, η μεγαλύτερη πρόσβαση που έχουν άτομα που εκφράζονται αρνητικά προς τα εμβόλια, σε άλλους ανθρώπους ή στην κοινότητα των διστακτικών σε σχέση με τα άτομα που είναι θετικά μέσω των κοινωνικών τους δικτύων.
• Ο Κος Mariano Votta (Active Citizenship Network), στην τελευταία παρουσίαση ανέδειξε τη σημαντικότητα της συμμετοχής των πολιτών στα κέντρα λήψης αποφάσεων, αλλά και στο σχεδιασμό και στην ανάπτυξη των παρεμβάσεων Δημόσιας Υγείας για να διασφαλίζεται τόσο η αποδεκτικότητα των παρεμβάσεων αλλά και να λαμβάνεται υπ’ όψη η ‘φωνή’ των πολιτών.

Στη συζήτηση που ακολούθησε και η οποία συντονίστηκε από τους Δρ. Νίκο Μίντλετον, Δρ. Άγγελο Κασσιανό και την Δρ. Aura Timen (Radboud University Medical Centre), αναδείχθηκε ο ρόλος που πρέπει να έχει η πολύ-θεματική επιστημονική ομάδα, τόσο στον σχεδιασμό των παρεμβάσεων Δημόσιας Υγείας, όσο και στην προώθηση της υγείας μέσω των αποφάσεων που λαμβάνονται. Η επιστημονική ομάδα του έργο co-OPERATOR δήλωσε για μια ακόμα φορά τη διαθεσιμότητα τόσο των δεδομένων, όσο και των ιδίων προς την πολιτεία, τις επαγγελματικές ομάδες και όπου αλλού μπορεί να φανεί χρήσιμη η γνώση και τα δεδομένα.

Τέλος, κατά τη διάρκεια της επιστημονικής συνάντησης έναρξης του έργου co-OPERATOR που ακολούθησε μεταξύ των εταίρων, βγήκαν χρήσιμα συμπεράσματα για τη συνέχεια του έργου και των δράσεων του και το οποίο θα τρέξει μέχρι το Νοέμβριο του 2026. Η επόμενη συνάντηση καθορίστηκε για το καλοκαίρι του 2024 στην Αθήνα.

Μεγάλες ευχαριστίες, στην επιστημονική επιτροπή της ημερίδας που αποτελείτο από τον Δρ Άγγελο Κασσιανό, Λέκτορα Ψυχολογίας Υγείας και Επιστημονικό Υπεύθυνο του Έργου, τον Δρ Νίκο Μίντλετον, Αναπληρωτή Καθηγητή Μεθοδολογίας Έρευνας στις Επιστήμες Υγείας και Βιοστατιστικής, τη Δρα Χριστιάνα Νικολάου, Επίκουρη Καθηγήτρια Παιδιατρικής Νοσηλευτικής,  τη Δρα Ουρανία Κολοκοτρώνη, Επίκουρη Καθηγήτρια Παθοφυσιολογίας, τις Δρες Κοραλία Μιχαήλ και Μαρία Δημητριάδου, Ειδικό Εκπαιδευτικό Προσωπικό στο Τμήμα Νοσηλευτικής και την ερευνήτρια του έργου, Δρ Μαρία Κυπριανίδου.  Επίσης ευχαριστίες στους λειτουργούς του Τμήματος Νοσηλευτικής, στις υπηρεσίες διαδικτύου, στους φοιτητές/τριες του τμήματος και στο CUTING EDGE για την υποστήριξη.