Σημαντικά ερευνητικά έργα συντρέχουνν αυτήν την περίοδον στο Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών και Μηχανικών Γεωπληροφορικής του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου (ΤΕΠΑΚ), τα οποία επικεντρώνονται σε νέες τεχνολογίες παρακολούθησης και διαχείρισης της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Ερευνητικό έργο στον τομέα της Πολιτικής Μηχανικής και Γεωματικής για την Πολιτιστική Κληρονομιά
Το πρώτο χρονικά έργο, με τίτλο “Civil engineering and geomatics innovative research on heritage» (ENGINEER) έχει εξασφαλίσει χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο του προγράμματος Ορίζοντας Ευρώπη και συγκεκριμένα της πρόσκλησης Twinning (HORIZON-WIDERA-2021-ACCESS-03). Το εν λόγω έργο έχει ξεκινήσει τον Οκτώβριο του 2022 και αναμένεται να ολοκληρωθεί περί τα τέλη του 2025.
Στο πλαίσιο του ENGINEER το Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών και Γεωπληροφορικής του ΤΕΠΑΚ, έχει στενή συνεργασία του με τρία κορυφαία Ευρωπαϊκά ιδρύματα στους τομείς της έρευνας και της καινοτομίας, συγκεκριμένα του Πολυτεχνείου του Μιλάνο (Politecnico di Milano) της Ιταλίας, του Πανεπιστημίου του Λονδίνου (University College of London) του Ηνωμένου Βασιλείου και του Πανεπιστημίου του Αβέιρο (Universidade de Aveiro) της Πορτογαλίας.
Βασικός στόχος είναι η ερευνητική και τεχνολογική αναβάθμιση του προσωπικού και ενίσχυση της αριστείας στους τομείς της γεωπληροφορικής και της πολιτικής μηχανικής με απώτερο σκοπό τη διατήρηση και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Στους 18 μήνες ζωής του, το Ευρωπαϊκό έργο ENGINEER έχει ολοκληρώσει με επιτυχία πλήθος δράσεων με στόχο την ενίσχυση των διεπιστημονικών δεξιοτήτων αλλά και τη διεύρυνση των ερευνητικών δυνατοτήτων του υφιστάμενου προσωπικού του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών και Μηχανικών Γεωπληροφορικής του ΤΕΠΑΚ.
Αυτές συμπεριλαμβάνουν μεταξύ άλλων εργασίες πεδίου, εκπαιδεύσεις, δια ζώσης αλλά και διαδικτυακά εργαστήρια και σεμινάρια, θερινά σχολεία, επισκέψεις στις εγκαταστάσεις των συνεργαζόμενων φορέων, κοινές δημοσιεύσεις και συμμετοχές σε επιστημονικά συνέδρια.
Η συνεργασία με το Κυπριακό Κέντρο Αριστείας Ερατοσθένης (ECoE) έρχεται να ολοκληρώσει την προσπάθεια των ανωτέρω φορέων μέσω της επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης των αποτελεσμάτων του έργου με τους φορείς του τετραπλού έλικα όπως αυτοί ορίζονται από τη Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης της Κύπρου (πανεπιστήμια/ερευνητικά κέντρα, τοπική διοίκηση, κοινωνία, επιχειρήσεις). Το έργο υποστηρίζεται από το Τμήμα Αρχαιοτήτων και την έδρα «Ψηφιακής Πολιτιστικής Κληρονομιάς» της UNESCO.
Για να μείνετε ενήμεροι για όλες τις εξελίξεις του Ευρωπαϊκού έργου ENGINEER μπορείτε να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του έργου: https://engineer-twinning.eu/ αλλά και να ακολουθήσετε το έργο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης Facebook (Engineer project) και X (@ENGINEER_EUPro).
Ερευνητικά έργα με εμπλεκόμενους φορείς από την Κύπρο και Ευρώπη
Δύο ακόμη επιτυχίες του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών και Μηχανικών Γεωπληροφορικής σηματοδοτήθηκαν τον Δεκέμβριο του 2023 με την έναρξη των ερευνητικών προγραμμάτων «Κέντρο Έρευνας και Καινοτομίας στην Πολιτιστική Κληρονομιά και Μηχανική/Research and Innovation Knowledge Centre for Engineering in Heritage (CONNECTING)» και Non-destructive, scalable, smart monitoring of remote cultural treasures (ARGUS).
Το πρώτο πρόγραμμα αφορά τη χρηματοδότηση πρότασης στο πλαίσιο της πρόσκλησης “SMALL SCALE INFRASTRUCTURES/1222” του προγράμματος «Ερευνητικές Υποδομές» του Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας (ΙδΕΚ) με στόχο τη δημιουργία ενός κέντρου γνώσης εξοπλισμένου με αισθητήρες και πλατφόρμες τελευταίας τεχνολογίας όπως αυτόνομα συστήματα πλοήγησης (drones) κάθετης απογείωσης και προσγείωσης (VTOL), οπτικές, πολυφασματικές και υπερφασματικές κάμερες και συστήματα LiDAR, επίγειους σαρωτές λέιζερ, μετρητές υγρασίας εδάφους, υπερήχους, κλισιόμετρα και ασύρματους αισθητήρες καταπόνησης, καθώς και υποβρύχια ηχοβολιστικά, που μπορούν να προωθήσουν την ερευνητική αριστεία σχετικά με την ανίχνευση, παρακολούθηση, τεκμηρίωση και ανάλυση χώρων και μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς, τόσο στην ξηρά όσο και στη θάλασσα.
Το έργο CONNECTING συντονίζεται από το ΤΕΠΑΚ ενώ η κοινοπραξία συμπληρώνεται με την συμμετοχή της Ερευνητικής Μονάδας Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου, το Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου και την εταιρεία Infralabs Ltd. και την υποστήριξη του Πολυτεχνείου του Μιλάνο (Politecnico di Milano), του Πανεπιστημίου του Λονδίνου (University College of London) και του Πανεπιστημίου του Αβέιρο (Universidade de Aveiro), του Τμήματος Κτηματολογίου και Χωρομετρίας, της εταιρείας GEOFEM και της έδρας «Ψηφιακής Πολιτιστικής Κληρονομιάς» της UNESCO.
Το έργο στοχεύει στην χρήση και επαναχρησιμοποίηση εξοπλισμού, αποτελεσμάτων και προϊόντων μέσω της δημιουργίας και ανάπτυξης ενός ψηφιακού κόμβου δεδομένων στο νέφος (cloud). Απώτερος στόχος του έργου είναι να δημιουργηθεί ένας ερευνητικός κόμβος αναφοράς για όλους τους εταίρους και υποστηρικτές, φέρνοντας κοντά ερευνητές από τους τομείς της γεωματικής, πολιτικής μηχανικής, ειδικούς στις Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) και αρχαιολόγους.
Αυτή η διεπιστημονική προσέγγιση είναι απαραίτητη για την αξιοποίηση της τεχνογνωσίας και του ανθρώπινου δυναμικού με στόχο την επιλογή των βέλτιστων μεθόδων, τεχνικών και εργαλείων για την υποστήριξη της διαχείρισης και διατήρησης της πολιτιστικής κληρονομιάς, την ερμηνεία των αποτελεσμάτων από εξοπλισμό τελευταίας τεχνολογίας και την παροχή λύσεων για τη διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς και παρακολούθηση.
Η θεματική προτεραιότητα του έργου CONNECTING είναι στενά συνδεδεμένη με τη Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης της Κύπρου η οποία έχει σχεδιαστεί για να οδηγήσει σε μελλοντική βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας, εκμεταλλευόμενη τα μοναδικά χαρακτηριστικά και το ερευνητικό δυναμικό της. Η τελική έκθεση της στρατηγικής θέτει την πολιτιστική κληρονομιά στο επίκεντρο της μελλοντικής ανάπτυξης της χώρας ως οριζόντιο πυλώνα, επιτρέποντας σε άλλους τομείς όπως ο τουρισμός και η τεχνολογία πληροφορικής και επικοινωνιών να αλληλοεπιδρούν.
Περισσότερες πληροφορίες για το ερευνητικό έργο CONNECTING μπορείτε να βρείτε στον ιστότοπο του έργου: https://connecting-infra.eu/. Το έργο επίσης διατηρεί λογαριασμούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης Facebook (CONNECTING project) και X (@CONNECTING_EU).
Τέλος, το ερευνητικό έργο ARGUS, σχετίζεται με το συνδυασμό προηγμένων τεχνολογιών και συλλογικής δράσης για τη διατήρηση ευρωπαϊκών χώρων πολιτιστικής κληρονομιάς. Ενσωματώνοντας τη δορυφορική τηλεπισκόπηση, τις εναέριες και επίγειες μετρήσεις, τη χωρική μοντελοποίηση με Συστήματα Γεωγραφικών Πληροφοριών (ΣΓΠ), την προγνωστική ανάλυση βάσει τεχνητής νοημοσύνης, τις εικονικές πραγματικότητες για ψηφιακά δίδυμα και προηγμένες απεικονίσεις, το έργο έχει ως επιδίωξη να θέσει νέα πρότυπα στη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Εμπλέκοντας ερευνητές, ενδιαφερόμενους φορείς, αρχές, αλλά και το ευρύτερο κοινό, το έργο επικεντρώνεται στην παρακολούθηση χώρων πολιτιστικής κληρονομιάς σε πραγματικό χρόνο, και στην μακροπρόθεσμη ανάλυση δεδομένων. Το έργο διακρίνεται από την επιλογή (5) διαφορετικών πιλοτικών τοποθεσιών, καθεμία με τη δική της μοναδική ιστορία και προκλήσεις διατήρησης.
Το ARGUS έχει ως στόχο να προτείνει ένα καινοτόμο μοντέλο ψηφιακού διδύμου, προηγμένες ροές εργασιών ψηφιοποίησης, προσεγγίσεις παρακολούθησης πολλαπλής κλίμακας και πολλαπλών μέσων, προηγμένες τεχνικές κατασκευής και ενσωμάτωσης υλικού, εκτεταμένες οπτικοποιήσεις και μηχανισμούς υποστήριξης αποφάσεων με τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης. Αυτή η φιλόδοξη πρωτοβουλία, που συνδυάζει τη διαχείριση της κληρονομιάς με την τεχνητή νοημοσύνη και τεχνολογίες αιχμής, μπορεί να επαναπροσδιορίσει τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς με τη χρήση σύγχρονων τεχνολογιών και μεθόδων.
Η μεθοδολογία του έργου βασίζεται στην ισχυρή διεπιστημονική συνεργασία εταίρων αφού συνδυάζει ειδικότητες από τις Κοινωνικές και Ανθρωπιστικές Επιστήμες, τη Μηχανική και τις Φυσικές Επιστήμες. Η κοινοπραξία του έργου αποτελείται από εταίρους του ακαδημαϊκού χώρου, δημιουργικές βιομηχανίες και τους ενδιαφερόμενους φορείς/φορείς διατήρησης των χώρων υπό μελέτη και συντονίζεται από το Ερευνητικό Κέντρο ΑΘΗΝΑ.
Στο έργο ARGUS, το ΤΕΠΑΚ συμμετέχει ως συνεργαζόμενος φορέας και αναμένεται να συντελέσει σημαντικό ρόλο τόσο στην συλλογή και επεξεργασία των γεωχωρικών δεδομένων αλλά και στη μοντελοποίηση των προβλεπόμενων απειλών στις τοποθεσίες των περιπτώσεων μελέτης με τη χρήση δορυφορικών εικόνων και γεωχωρικής στατιστικής ανάλυσης των δεδομένων. Στο έργο αυτό αξίζει να σημειωθεί ότι συμμετέχει και η Ερευνητική Μονάδα Αρχαιολογίας του Πανεπιστήμιου Κύπρου.
Για περισσότερες πληροφορίες και για να γίνετε μέρος αυτής της προσπάθειας, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του έργου: https://www.argus-project.eu/ και τα social media X (@ARGUS_REA) και LinkedIn (ARGUS Project).
Τα πιο πάνω έργα αντιπροσωπεύουν προσπάθειες έρευνας με στόχο τη διατήρηση και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς με τη χρήση προηγμένων τεχνολογιών και την αντιμετώπιση σύγχρονων προκλήσεων όπως είναι η κλιματική αλλαγή και οι γεω-κινδύνοι. Παράλληλα, τα πιο πάνω έργα αντανακλούν τη δέσμευση της Ευρώπης για προώθηση της έρευνας και επιστήμης στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς με σύγχρονες προσεγγίσεις και τεχνολογίες.