8 - 9 Οκτωβρίου 2024

Η δημόσια υγεία αποτελεί έναν από τους πυλώνες διασφάλισης της κοινωνικής συνοχής, ευημερίας και ποιότητας ζωής στον τόπο μας. Η δημόσια υγεία δεν περιορίζεται στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης αλλά επεκτείνεται και κυρίως δραστηριοποιείται σε θέματα πρόληψης νοσημάτων, επιδημιολογικής επιτήρησης, έγκαιρης διάγνωσης και ελέγχου των νοσημάτων που ταλανίζουν τον πληθυσμό μιας χώρας. Τα έξυπνα συστήματα υγείας βασίζονται κυρίως στην πρόληψη και συγκεκριμένα στις αρχές και βέλτιστες πρακτικές της δημόσιας υγείας.

Το έργο των φορέων της δημόσιας υγείας πρέπει συχνά να παρουσιάζεται δημοσίως γιατί αφορά την κατάσταση υγείας του κυπριακού πληθυσμού. Οι φορείς της δημόσιας υγείας πρέπει να έχουν πρόσβαση στο δημόσιο βήμα για να επικοινωνήσουν τα αποτελέσματα σχετικών δράσεων και ερευνών σε συστηματική βάση.

Ένα τέτοιο δημόσιο βήμα είναι η ημερίδα-θεσμός στα κυπριακά δρώμενα, η παγκύπρια ημερίδα δημόσιας υγείας που διοργανώνεται εδώ και 10 συνεχή χρόνια από το Διεθνές Ινστιτούτο Κύπρου για την Περιβαλλοντική και Δημόσια Υγεία (CII) του ΤΕΠΑΚ. Το CII αποτελεί τη μακροβιότερη οντότητα στην Κύπρο από το 2004 που ασχολείται αποκλειστικά με την επίδραση του περιβάλλοντος στη δημόσια υγεία προσφέροντας εκπαιδευτικά και ερευνητικά προγράμματα.

Φετινή Ημερίδα Δημόσιας Υγείας

Η φετινή επετειακή (10-χρονα) ημερίδα δημόσιας υγείας θα πραγματοποιηθεί στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, στις 8 και 9 Οκτωβρίου 2024, και εστιάζει στις προοπτικές και προκλήσεις που παρουσιάζονται σε σχέση με την αναβάθμιση των σχολείων μας σε υγιή σχολεία για υγιείς μαθητές/τριες.

Το θέμα προαγωγής της υγείας δεν εξαντλείται στους υφιστάμενους κανονισμούς που διέπουν θέματα υγείας μαθητών ή τη διδασκαλία θεμάτων αγωγής υγείας. Η έννοια του υγιούς σχολείου περιλαμβάνει όλες τις πτυχές της σχολικής ζωής και όλους τους παράγοντες, πόρους, πολιτικές, υποδομές αλλά και τα σχολικά περιβάλλοντα, υποστηρίζοντας έτσι ένα ολιστικό πλαίσιο μάθησης, συνεργασίας και εργασίας για μαθητές, εκπαιδευτικούς, και γονείς.

Στη βάση της πρωτοβουλίας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για υγιή σχολεία και υγιή παιδιά, οι συμμετέχοντες της ημερίδας θα έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν αλλά και να συνεισφέρουν ουσιαστικά σε συζητήσεις που θα επικεντρωθούν στις ακόλουθες θεματικές ενότητες υγείας παιδιών στα σχολεία: σωματική, ψυχική, κοινωνική και περιβαλλοντική υγεία.

Θεματικές προηγούμενων ετών της Ημερίδας Δημόσιας Υγείας

Έχει ενδιαφέρον να συνοψίσουμε τα θέματα που συζητήθηκαν κατά τις προηγούμενες ημερίδες δημόσιας υγείας.

Το 2015, διοργανώθηκε για πρώτη φορά η παγκύπρια ημερίδα δημόσιας υγείας από το CII. Η 1η ημερίδα δημόσιας υγείας επικεντρώθηκε στα ερευνητικά αποτελέσματα του CII στην Κύπρο κατά την προηγούμενη 10-ετία από ίδρυσης του το 2004. Παρουσιάστηκαν ερευνητικά αποτελέσματα σχετικά με την επίδραση από τις «καταιγίδες» σκόνης στην ποιότητα του αέρα και στην ανθρώπινη υγεία, το προφίλ υγείας των Κυπρίων στρατιωτών, τον ρόλο του τοκετού με καισαρική, το θέμα της ανεπάρκειας της βιταμίνης D σε παιδιά στην Κύπρο ειδικά σε αυτά με άσθμα και αλλεργίες, καθώς και τη γενετική προδιάθεση κατανάλωσης αλκοόλ στην Κύπρο.

Η 2η ημερίδα δημόσιας υγείας εστίασε σε ερευνητικά αποτελέσματα από διάφορα πανεπιστήμια, ερευνητικούς οργανισμούς, και κυβερνητικές υπηρεσίες της Κύπρου. Οι παρουσιάσεις βασίστηκαν κυρίως σε έρευνες που έγιναν στον Κυπριακό πληθυσμό και τις ευάλωτες ομάδες του, σχετικά με το κάπνισμα, τα αυξημένα ποσοστά πρόωρης θνησιμότητας στην ύπαιθρο της Κύπρου σε σύγκριση με τα αστικά κέντρα, αλλά και την ανάγκη εισαγωγής ψαριών και αυγού νωρίς στη διατροφή των παιδιών κατι που προστατεύει έναντι στη μετέπειτα ανάπτυξη τροφικών αλλεργιών. Επίσης παρουσιάστηκαν τα θέματα της ήπιας ανεπάρκειας ιωδίου σε ενήλικες γυναίκες, τα υψηλά ποσοστά καισαρικών τομών και χαμηλά ποσοστά μητρικού θηλασμού, το πρόβλημα της παχυσαρκίας, θέματα ηχορύπανσης, αλλά και τη διαχείριση εγκεφαλικού και αφασίας μετά το εγκεφαλικό για τον κυπριακό πληθυσμό.

Η 3η παγκύπρια ημερίδα δημόσιας υγείας το 2017 κατέδειξε νέα ενδιαφέροντα στοιχεία για την κατάσταση υγείας του πληθυσμού της Κύπρου. Συζητήθηκε το θέμα γήρανσης του πληθυσμού και την αυξανόμενη συχνότητα εμφάνισης νέων περιστατικών καρκίνου και σακχαρώδη διαβήτη. Επίσης, τονίστηκε η σημασία και το πλαίσιο λειτουργίας του νέου γενικού συστήματος υγείας της Κύπρου (ΓεΣΥ).

Το 2018, η 4η παγκύπρια ημερίδα συνέπεσε χρονικά με τους επετειακούς εορτασμούς των 10 χρόνων λειτουργίας της Σχολής Επιστημών Υγείας του ΤΕΠΑΚ. Η ημερίδα ανέλυσε τις τελευταίες εξελίξεις στη διαδικασία ενεργοποίησης του ΓΕΣΥ και στην αποτίμηση του 10-ετούς ακαδημαϊκού έργου και κοινωνικής προσφοράς των οντοτήτων της Σχολής Επιστημών Υγείας του ΤΕΠΑΚ. Ιδιαίτερα, συζητήθηκε το μεγάλο ποσοστό υπέρβαρων ή παχύσαρκων παιδιών στην Κύπρο, το μεγάλο ποσοστό καπνιστών, και η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας.

Το 2019, η 5η ημερίδα τόνισε τη σημασία έρευνας για τη δημόσια υγεία και την ανάγκη περαιτέρω διασύνδεσης της έρευνας με τα κέντρα λήψης αποφάσεων. Συζητήθηκαν διεξοδικά οι κρατικές δαπάνες της Κύπρου στον τομέα της υγείας , οι οποίες είναι χαμηλές σε σχέση με άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, ενώ η Κύπρος κατέχει δυο αρνητικές ευρωπαϊκές πρωτιές στον τομέα της υγείας, καταγράφοντας πολύ υψηλά επίπεδα αντιμικροβιακής αντοχής σε ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις και μεγάλη συχνότητα καισαρικών γεννήσεων.

Η περσινή 9η Παγκύπρια Ημερίδα Δημόσιας Υγείας το 2023 είχε ως θεματική την πρόληψη και υγεία παιδιών σε ένα μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Τονίστηκε ότι η παχυσαρκία επηρεάζει την ανάπτυξη και την ψυχική υγεία των παιδιών, όπως επίσης και τις ακαδημαϊκές τους επιδόσεις στο σχολείο αλλά και μελλοντικά την υγεία τους, ως ενήλικες. Έμφαση δόθηκε σε στοιχεία που καταδεικνύουν ότι ο παιδικός καρκίνος στην Κύπρο κατέχει την 3η θέση στην Ευρώπη για νέα περιστατικά παιδικού καρκίνου.

Η Ημερίδα Δημόσιας Υγείας κατά την Πανδημία

Λόγω της πανδημίας COVID-19 το 2020, η 6η ημερίδα διεξήχθη διαδικτυακά και επικεντρώθηκε στην ανάλυση της επιδημιολογικής εικόνας της Κύπρου σε ότι αφορά την αντιμετώπιση της πανδημίας αλλά και στα αποτελέσματα μελετών συμπεριφοράς του Κυπριακού πληθυσμού κατά την περίοδο εγκλεισμού.

H 7η ημερίδα δημόσιας υγείας το 2021 αναφέρθηκε στο πανευρωπαϊκό σχέδιο (epidemic intelligence) διαχείρισης της πανδημίας, το οποίο μοντελοποιεί την επιδημιολογική εικόνα σε ορίζοντα 2 εβδομάδων. Συζητήθηκε η αποτελεσματικότητα του συνδυασμού των μέτρων φυσικής αποστασιοποίησης με την εμβολιαστική κάλυψη για τη διαχείριση της πανδημίας. Οι βιοηθικές προεκτάσεις της τεκμηριωμένης πρακτικής σε καιρούς κρίσης στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Βιοηθικής συζητήθηκαν στο δεύτερο μέρος της ημερίδας.

Η 8η Παγκύπρια Ημερίδα Δημόσιας Υγείας το 2022 εστίασε σε προκλήσεις της υγείας στη μετα-COVID εποχή για ενήλικες και παιδιά στην Κύπρο. Ανέλυσε πως η εμπειρία της πανδημίας μπορεί να αποτελέσει τη βάση για αντιμετώπιση μελλοντικών κρίσεων και την πορεία του ΓεΣΥ. Ως κύριες απειλές του Γενικού Συστήματος Υγείας συζητήθηκαν, μεταξύ άλλων, η πανδημία, η κλιματική αλλαγή, οι δημογραφικές αλλαγές, η κακή διατροφή, η γήρανση πληθυσμού και η έλλειψη νοσηλευτών.

Επόμενα Βήματα για τη Δημόσια Υγεία

Συμπερασματικά, η έρευνα και η εκπαίδευση για θέματα δημόσιας υγείας στην Κύπρο έχει δυναμώσει αρκετά τα τελευταία 10 χρόνια σε σχέση με πριν. Σήμερα στην μετα-πανδημική εποχή, οι ανάγκες για περαιτέρω ανάπτυξη και έμφαση στη δημόσια υγεία από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς παρουσιάζονται ως επιτακτικές. Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι η περαιτέρω βελτίωση της δημόσιας υγείας του τόπου μας προς όφελος όλων, επιτυγχάνεται κυρίως μέσω της συστηματικής παραγωγής αλλά και αξιοποίησης ερευνητικών δεδομένων παρακολούθησης της υγείας του πληθυσμού συμβάλλοντας έτσι στη θέσπιση αποτελεσματικών πολιτικών υγείας.