Το πρώτο σεμινάριο του προγράμματος RANCARE Workshop, της δράσης COST 15208 με τίτλο «Οι ηθικές διαστάσεις της παραλειπόμενης νοσηλευτικής φροντίδας» πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, την Τετάρτη 7 Φεβρουαρίου 2018. Το σεμινάριο διοργανώθηκε από το Τμήμα Νοσηλευτικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (Ε.Κ.Π.Α.), σε συνεργασία με την Εταιρεία Νοσηλευτικών Σπουδών (www.nursingstudies.gr). Το επίκεντρο του σεμιναρίου ήταν στο Πακέτο Εργασίας 3: Ηθικά Θέματα της Παραλειπόμενης Νοσηλευτικής Φροντίδας.

Το σεμινάριο αποσκοπούσε στη βελτίωση της γνώσης των νοσηλευτών όσον αφορά την παραλειπόμενη φροντίδα και την επαγγελματική τους ικανότητα για να αποφεύγουν την παράλειψή της, κάτι που είναι κρίσιμο στην εξασφάλιση εξατομικευμένης νοσηλευτικής φροντίδας σε κάθε άτομο-ασθενή. Σαράντα επαγγελματίες (συμμετέχοντες, ομιλητές και διοικητικοί) με ακαδημαϊκό, ερευνητικό, κλινικό νοσηλευτικό ή ιατρικό και οικονομικό υπόβαθρο από την Ελλάδα και την Κύπρο εξοικειώθηκαν με την έννοια της παραλειπόμενης φροντίδας και είχαν την ευκαιρία να συζητήσουν για το φαινόμενο αυτό.

Η πρόεδρος του Τμήματος Νοσηλευτικής, Καθηγήτρια Χρυσούλα Λεμονίδου, καλωσόρισε τους προσκεκλημένους ομιλητές και τους συμμετέχοντες. Εξαίρετοι ομιλητές, ο οποίοι είναι νοσηλευτές με αναγνωρισμένη ακαδημαϊκή και ερευνητική δραστηριότητα, παρουσίασαν τις ηθικές προεκτάσεις της νοσηλευτικής φροντίδας που παραλείπεται, σύμφωνα με το πρόγραμμα του σεμιναρίου. Το επιστημονικό πρόγραμμα οργανώθηκε σε δύο μέρη. Το πρώτο περιελάμβανε τις ακόλουθες τρεις ομιλίες:

• “Training and Networking through the RANCARE Action”, Επικ. Καθηγήτρια Ευριδίκη Παπασταύρου, Επικεφαλής της Δράσης, Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου
• “Seeing Individuals – Implications for care rationing”, Καθηγήτρια Riitta Suhonen, WG3 Leader, University of Turku, Φιλανδία
• “Resource allocation – Criteria from a nursing perspective”, Δρ. Μιχάλης Ηγουμενίδης, Τ.Ε.Ι. Δυτικής Ελλάδας

Στο δεύτερο μέρος του προγράμματος, οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν σε δύο ομάδες και συζήτησαν σχετικά με τις έννοιες που παρουσιάστηκαν από τους ομιλητές. Επιπλέον, οι συμμετέχοντες παρουσίασαν τα αποτελέσματα από τη συζήτηση στις ομάδες σε όλους τους παρευρισκόμενους. Οι δύο ομάδες συζήτησαν σχετικά με τις ερωτήσεις και τα σενάρια που τους δόθηκαν, όπως φαίνονται παρακάτω:

1. «Ποιες νοσηλευτικές δράσεις χρειάζεται να αναπτυχθούν και ποιες προτεραιότητες να τεθούν για να υποστηριχθούν εξατομικευμένα οι ασθενείς;»
2. «Τι μπορεί να γίνει για να αποφευχθούν οι παραλείψεις στη φροντίδα;»
3. «Σύμφωνα με έναν νοσηλευτή, οι ασθενείς VIP ‘λαμβάνουν καλύτερη φροντίδα’. Μπορείτε να σκεφθείτε περιπτώσεις που αυτό θα μπορούσε να είναι ηθικά επιτρεπτό; Πώς θα προτείνατε να αντιμετωπιστεί αυτή η αδικία, τόσο σε επίπεδο μάκρο- όσο και μικρο-κατανομής;»
4. «Επαρκές επίπεδο στελέχωσης είναι σημαντικό για τη μείωση της παραλειπόμενης φροντίδας. Ένα γηριατρικό τμήμα έχει ασθενείς με μεγαλύτερες ανάγκες και χειρότερες εκβάσεις. Ένα χειρουργικό τμήμα έχει ασθενείς με λιγότερες ανάγκες και καλύτερες εκβάσεις. Ποιο από τα δύο τμήματα του νοσοκομείου θα ενισχύατε με έναν επιπλέον νοσηλευτή;»
5. «Στις περισσότερες χώρες, οι παράτυποι μετανάστες παραπέμπονται μόνο για ‘επείγουσα φροντίδα υγείας’. Ένας παράτυπος μετανάστης παραπέμπεται από το Κοινωνικό Ιατρείο μίας ΜΚΟ στο ΤΕΠ δημόσιου νοσοκομείου με επεισόδιο ήπιου κοιλιακού άλγους και διαγιγνώσκεται με  χολολιθίαση. Δεν χρειάζεται επείγουσα φροντίδα, αλλά θα μπορούσε να επιδεινωθεί η κατάστασή του εάν δεν αντιμετωπιστεί. Πώς θα προτείνατε να αντιμετωπιστεί μία τέτοια περίπτωση;»

Οι συμμετέχοντες του σεμιναρίου αξιολόγησαν θετικά το πρόγραμμα. Το σεμινάριο τους έδωσε τη δυνατότητα για δικτύωση με τους ειδικούς και να σκεφτούν πάνω στην έννοια του φαινομένου της παραλειπόμενης φροντίδας. Όσοι συμμετείχαν συμφώνησαν ότι ήταν ένα σεμινάριο υψηλού επιπέδου με χρήσιμα μηνύματα τόσο σχετικά με τις μεθοδολογικές προκλήσεις, όσο και με τις εκβάσεις της παραλειπόμενης νοσηλευτικής φροντίδας στην ασφάλεια των ασθενών και την ποιότητα της φροντίδας. Οι νοσηλευτές έρχονται αντιμέτωποι με δύσκολες καταστάσεις συνεχώς στην καθημερινή τους κλινική πρακτική, κάτι που έχει αντίκτυπο στους ίδιους (ηθική καταπόνηση) και τους ασθενείς (αξιοπρέπεια). Ένας στόχος μηδενικής παραλειπόμενης φροντίδας θα ήταν μάλλον ουτοπικός στις επιστήμες υγείας. Ωστόσο, είναι σημαντικό, οι επαγγελματίες υγείας να θυμούνται ότι δεν υπάρχει σωστό ή λάθος, καθώς και πως όσο περισσότερο προσπαθούν να κατανοήσουν την έννοια της παραλειπόμενης φροντίδας, τόσο περισσότερα ερωτήματα θα ανακύπτουν (πρακτική βασισμένη σε ενδείξεις). Επιπλέον, δόθηκε η ευκαιρία στους συμμετέχοντες να συζητήσουν σχετικά με τη σημασία για τα ανθρώπινα δικαιώματα των ασθενών συμπεριλαμβανομένης της κατανομής της φροντίδας (π.χ. για συγκεκριμένες ηλικιακές ομάδες ατόμων) και τις ηθικές και αξιακές αρχές που υπονοούνται στη διαδικασία λήψης κλινικών αποφάσεων και κρίσεων. Το συμπέρασμα που προέκυψε είναι ότι κάθε νοσηλευτής ανάλογα με την εκπαίδευσή του, τις αξίες του και την κλινική εμπειρία βλέπει διαφορετικά ότι η παραλειπόμενη φροντίδα αποτελεί σημαντικό και υπό συζήτηση ζήτημα.

Το σεμινάριο έκλεισε με την ανακοίνωση των ευκαιριών που παρέχει η Δράση RANCARE στους νέους ερευνητές σχετικά με τη συμμετοχή σε Μικρής Διάρκειας Επιστημονικές Εκπαιδεύσεις (Short Term Scientific Missions) και Εκπαιδευτικά Σχολεία (Training Schools) που αφορούν μεθοδολογικά, οργανωτικά και ηθικά ζητήματα που σχετίζονται με την παραλειπόμενη νοσηλευτική φροντίδα. Περισσότερες πληροφορίες για τους όρους και τις αιτήσεις είναι διαθέσιμες στην ιστοσελίδα του προγράμματος RANCARE www.rancare-action.eu.