Ευρωπαϊκό ερευνητικό πρόγραμμα για την παρατήρηση της Γης και

τη διαστημική παρακολούθηση του περιβάλλοντος

Tο ευρωπαϊκό ερευνητικό πρόγραμμα EXCELSIOR (Excellence Research Centre for Earth Surveillance and Space‐Based Monitoring Of the Environment) αποτελεί στρατηγικό ερευνητικό έργο χρηματοδοτούμενο από το πρόγραμμα Ορίζοντας 2020 ‘Spreading Excellence and Widening Participation – Teaming Phase 2’, το οποίο στοχεύει στη δημιουργία ενός βιώσιμου και αυτόνομου Κέντρου Αριστείας για την παρατήρηση της Γης και τη διαστημική παρακολούθηση του περιβάλλοντος. Το Κέντρο θα προσφέρει την υψηλότερη ποιότητα σχετικών υπηρεσιών σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.

Το έργο EXCELSIOR έχει ως στόχο τη διεξαγωγή υψηλού επιπέδου βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας στους τομείς που σχετίζονται με την παρατήρηση της Γης μέσω της συνδυαστικής χρήσης τεχνολογιών διαστήματος και τηλεπισκόπησης για τη συστηματική, ολοκληρωμένη και σε βάθος παρακολούθηση του περιβάλλοντος και των διεργασιών σε αυτό.

Προϋπολογισμός και κοινοπραξία

Το έργο έχει λάβει χρηματοδότηση ύψους 15M € διάρκειας επτά ετών από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, χρηματοδότηση ύψους 15M € διάρκειας δεκαπέντε ετών από την Κυπριακή Δημοκρατία και χρηματοδότηση ύψους 8M € διάρκειας δεκαπέντε ετών από το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου.

Το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου (Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης και Γεωπεριβάλλοντος, του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών και Μηχανικών Γεωπληροφορικής, της Σχολής Μηχανικής και Τεχνολογίας) είναι ο συντονιστής του έργου, με εταίρους το Τμήμα Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών του Υπουργείου Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων (DEC‐MTCW) και τριών κολοσσών σε θέματα διαστήματος και παρατήρησης Γης, του Γερμανικού Οργανισμού Αεροναυτικής και Διαστήματος (DLR), του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (NOA) και του Γερμανικού Ινστιτούτου για μελέτη της Τροπόσφαιρας στη Λειψία (TROPOS).  Το έργο EXCELSIOR υποστηρίζεται από περισσότερους από 95 οργανισμούς από την Κύπρο και το εξωτερικό (π.χ. NASA, ISPRS, NEREUS, DLR, GEO, ACTRIS, ISRAEL SPACE AGENCY, Αριστοτελειο Πανεπιστημιο, ) συμπεριλαμβανομένων 6 Υπουργείων, 19 κρατικών υπηρεσιών, την ΑΤΗΚ, από Δήμους όπως Δήμο Λεμεσού, Αγίας Νάπας, Πέγειας, Γεροσκήπου, Παραλιμνίου κ.α και επιχειρήσεων έρευνας και καινοτομίας. Σημαντική είναι η συνεισφορά του Δήμου Λεμεσού που έχει υποστηρίξει το έργο με κοινές δράσεις προς όφελος της ποιότητας των Δημοτών.

Η συμβουλευτική επιτροπή του κέντρου αποτελείται από τα μεγαλύτερα ονόματα στον τομέα του διαστήματος και παρατήρησης γης από την NASA, ISPRS, ESA-EUROPEAN SPACE AGENCY.

Η Κύπρος έχει από τις καλύτερες κλιματολογικές συνθήκες για αυτό το σκοπό. Μαζί με τη στρατηγική θέση, την εθνική υποδομή και την τεχνογνωσία, μπορούμε να αναπτύξουμε καινοτόμες υπηρεσίες διαστημικής τεχνολογίας και να προσελκύσουμε επενδύσεις. Οι ευκαιρίες που προκύπτουν από τα σχετικά προγράμματα της ΕΕ, ιδιαίτερα το Copernicus, πρέπει να αξιοποιηθούν πλήρως προς όφελος του τόπου. Είναι πολύ σημαντικό η εμπειρογνωμοσύνη που αποκτήθηκε από τον ακαδημαϊκό χώρο και την έρευνα να μεταφερθεί στη βιομηχανία για την εμπορική ανάπτυξη συναφών υπηρεσιών.

Το Κέντρο Αριστείας ‘ΕΡΑΤΟΣΘΕΝΗΣ’

Το Κέντρο θα εδρεύει στη Λεμεσό με ερευνητικές υποδομές στους παράκτιους δήμους της Κύπρου. Το Κέντρο Αριστείας ‘ΕΡΑΤΟΣΘΕΝΗΣ’ που θα προκύψει μέσω του υφιστάμενου δυναμικού του κέντρου Ερατοσθένης, με την εμπειρία και τις υποδομές του, θα αποτελέσει κόμβο για δραστηριότητες που σχετίζονται με την παρατήρηση της Γης στη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, εξαιτίας της γεωστρατηγικής θέσης της Κύπρου.

Στα επόμενα χρόνια, στο «Κέντρο Αριστείας ‘ΕΡΑΤΟΣΘΕΝΗΣ’ αναμένεται να εργοδοτηθούν 112 άτομα σε θέσεις ερευνητικού, διοικητικού και τεχνικού προσωπικού με στόχο την ανάπτυξη νέων ερευνητικών δραστηριοτήτων και συνεργασιών με εταιρείες και κυβερνητικούς οργανισμούς. Το Κέντρο Αριστείας ‘ΕΡΑΤΟΣΘΕΝΗΣ’ θα καταστεί κόμβος καινοτομίας και επιχειρηματικότητας στον τόπο μας και στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, με μεγάλα οικονομικά και κοινωνικά οφέλη για την Κύπρο και την Ευρώπη. Σημαντική είναι επίσης η μεταφορά τεχνογνωσίας από το Αστεροσκοπείο Αθηνών μέσω του Ευρωπαϊκού Κέντρου Διαστημικής Παρακολούθησης του περιβάλλοντος της Γης ‘BEYOND’, που έχει ως σκοπό να συλλέγει συνεχώς πληροφορίες από τον πλανήτη σχετικά με τα εξελισσόμενα φυσικά φαινόμενα και κυρίως με τις φυσικές καταστροφές, προκειμένου να ενημερώνει τις αρχές και τον πολίτη ώστε να λαμβάνονται εγκαίρως κατάλληλα μέτρα προστασίας. Επιπρόσθετα σημαντική είναι η προσφορά της DLR για την εγκατάσταση κεραίας λήψης δορυφορικών δεδομένων παρατήρησης Γής  στις εγκαταστάσεις της CYTA και του ερευνητικού ινστιτούτου TROPOS για την δημιουργία επίγειου σταθμού ατμοσφαιρικής τηλεπισκόπησης που θα αποτελεί την εθνική υποδομή του δικτύου ACTRIS-ERIC.