Του Αλέξανδρου Χαραλαμπίδη(*)

Χρειάστηκαν 10 χρόνια ενασχόλησης μου με τον τομέα της προώθησης της έρευνας και καινοτομίας για να παραδεχτώ ότι η Κύπρος δεν μπορεί να καινοτομήσει. Ναι, η Κύπρος έχει ποιοτικό σύστημα παιδείας. Ναι, η Κύπρος έχει αξιόλογους ερευνητές. Ναι, η Κύπρος προσελκύει εκατομμύρια σε ερευνητικά κονδύλια από την Ευρωπαϊκή Ένωση.  Ναι, η Κύπρος έχει κέντρα αριστείας. Ναι, στην Κύπρο υπάρχουν παραδείγματα επιτυχίας, όπως η NIPD Genetics. Όμως η Κύπρος δεν μπορεί να καινοτομήσει.

Όπως είχα γράψει και στο παρελθόν μετά από επίσκεψη μου στο Ισραήλ, υστερούμε σε «μεγέθη». Δεν έχουμε αρκετούς Καθηγητές, δεν έχουμε αρκετούς ερευνητές, δεν έχουμε αρκετούς φοιτητές. Αυτό έγινε ακόμη πιο εμφανές κατά την παρουσία μου στο Purdue University στην Αμερική, σε ένα κατ' εξοχήν τεχνολογικό πανεπιστήμιο, με 2,000 καθηγητές, 5,000 ερευνητές και 50,000 φοιτητές.

Όλοι αυτοί εργάζονται, τρώνε, κατοικούν στην ίδια περιοχή. Συναναστρέφονται στους ίδιους χώρους, ανταλλάσσουν ιδέες, συνεργάζονται. Το είδος και η ποιότητα της έρευνας είναι εφάμιλλη με την έρευνα που πραγματοποιείται στην Κύπρο, και δεν έχουμε τίποτε να ζηλέψουμε στον εν λόγω τομέα. Οι Κύπριοι καινοτομούν. Η Κύπρος όμως, ως σύνολο, ΔΕΝ καινοτομεί. Και δεν πρέπει να εφησυχαζόμαστε, ότι επειδή υπάρχουν αρκετές πρωτοβουλίες, τόσο από πλευράς κυβέρνησης όσο και από τον ιδιωτικό τομέα, θα πετύχουμε ως Κύπρος τους στόχους μας.

Σε ένα χωράφι με αγριόχορτα για παράδειγμα, πάντα θα υπάρχουν και 3-4 πανέμορφα λουλούδια. Αν θέλουμε όμως το χωράφι μας να γίνει ο κήπος της Εδεμ, δεν αρκεί απλά να ποτίζουμε αυτά τα λίγα λουλούδια, αλλά ούτε και να ρίχνουμε σπάταλα λίπασμα σε όλο το χωράφι. Τι πρέπει λοιπόν να γίνει σε εθνικό επίπεδο, επιπλέον των υφιστάμενων πρωτοβουλιών; Κατ΄ εμένα πρέπει να γίνουν αυτές οι τρεις δράσεις:

-Τα τρία δημόσια Πανεπιστήμια πρέπει να ενωθούν σε ένα μεγάλο πανεπιστήμιο χωροθετημένο στην ίδια περιοχή και να υπάρξει σύμπτυξη Τμημάτων. Σκοπός, όχι η εξοικονόμηση πόρων, αλλά να υπάρχουν Τμήματα με 500+ φοιτητές και 50+ καθηγητές. Οι φοιτητές θα έχουν περισσότερες εμπειρίες και οι Καθηγητές θα έχουν περισσότερο χρόνο να συνεργαστούν και να αφοσιωθούν στην έρευνα τους.

-Να εφαρμοστεί σωστά η Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης. Σήμερα, οι τομείς προτεραιότητας που έχουν αναδειχθεί μέσα από τη Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης για την Κύπρο είναι η Ενέργεια, ο Τουρισμός, το Δομημένο Περιβάλλον/Κατασκευές, οι Μεταφορές/Ναυτιλία, η Γεωργία/Τρόφιμα, ο τομέας της Υγείας, οι Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών και το Περιβάλλον. Βασικά, είμαστε ειδικοί σε όλα. Αυτό δεν γίνεται. Στον κήπο της Εδέμ, δεν θα καλλιεργούμε και τουλίπες, και ελιές, και χαρουπιές, και πατάτες, και ντομάτες και ροδακινιές. Δεν έχουμε ούτε τις απαραίτητες υποδομές, αλλά ούτε και το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα σε όλα σε σχέση με άλλες περιοχές.

-Ο επόμενος Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, όποιος και να είναι αυτός, πρέπει να πιστέψει πραγματικά ότι το μέλλον της Κύπρου είναι μέσω της έρευνας και καινοτομίας. Θα πρέπει να ορίσει «ομάδα δράσης» η οποία θα μπορεί να επιβάλλει τομές όπου χρειάζεται. Και δεν εννοώ ακόμα ένα Επίτροπο, ή ενδυνάμωση υφιστάμενων Υπουργείων. Χρειάζεται ένας “champion”. Αλλιώς, μια χαρά είναι και ο Τουριστικός τομέας.

(*)Αναπληρωτής Καθηγητής, Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου