Εκτενές ρεπορτάζ αναφορικά με τις δράσεις εξοικονόμησης ενέργειας, τα πράσινα σημεία ανακύκλωσης και την εφαρμογή πράσινων συμβάσεων στο ΤΕΠΑΚ δημοσίευσε πρόσφατα το Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων.
Το ρεπορτάζ της δημοσιογράφου Κυριακής Χριστοδούλου εντάσσεται στο πλαίσιο του έργου Rethink Reduce-Reuse-Recycle, το οποίο χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα LIFE+ της ΕΕ (Κωδικός έργου: LIFE13 INF/CY/000910) με Ανάδοχο Φορέα το ΡΙΚ και Εταίρους την GreenDot Κύπρου, το Τμήμα Περιβάλλοντος του Υπουργείου Γεωργίας Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος, το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, το ΚΥΠΕ και την Fost Plus Βελγίου.
Το ρεπορτάζ αυτούσιο όπως δημοσιεύθηκε στις 26/3/2015:
Από το 2011 το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου (ΤΕΠΑΚ) εφαρμόζει περιβαλλοντική πολιτική, με στόχο την προώθηση της ανακύκλωσης / επαναχρησιμοποίησης συσκευών, της εξοικονόμησης ενέργειας και γενικότερα της προώθησης περιβαλλοντικής συνείδησης και στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η δημιουργία του Γραφείου Περιβαλλοντικής Πολιτικής.
Μεταξύ άλλων, στο ΤΕΠΑΚ υπάρχουν πράσινα σημεία και κάδοι για ανακύκλωση, εφαρμόζεται το σχέδιο πράσινων δημόσιων συμβάσεων και υιοθετούνται τρόποι για μείωση της κατανάλωσης ενέργειας. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι από το 2012 έως και το 2013 το ΤΕΠΑΚ κατάφερε να μειώσει την κατανάλωση ενέργειας κατά 7%.
Όπως δηλώνει στο ΚΥΠΕ ο Μηχανικός Ενεργειακών Θεμάτων στο ΤΕΠΑΚ Ανδρέας Διονυσίου, στόχος του γραφείου Περιβαλλοντικής Πολιτικής είναι η εφαρμογή περιβαλλοντικών προδιαγραφών σε όλες τις δραστηριότητες του Πανεπιστημίου.
Σε όλους τους χώρους του Πανεπιστημίου υπάρχουν τριπλοί κάδοι ανακύκλωσης για διαχωρισμό του χαρτιού, PMD και λοιπών σκουπιδιών. Επίσης, σε κάθε κουζίνα υπάρχει μπλε μεταλλικός κάδος ανακύκλωσης για PMD και σε όλα τα γραφεία υπάρχει ειδικό χάρτινο κιβώτιο ανακύκλωσης χαρτιού. Ακόμη, στην αυλή του κεντρικού κτηρίου υπάρχουν απλοί κάδοι ανακύκλωσης για χαρτί και PMD.
Σε δύο κεντρικά σημεία του Πανεπιστημίου δημιουργήθηκαν ‘Πράσινα Σημεία’, όπου αυτά είναι οργανωμένοι χώροι ανακύκλωσης για τα περισσότερα αντικείμενα που ανακυκλώνονται στη Κύπρο: Χαρτί, PMD, ρούχα, τόνερ μπαταρίες, κινητά τηλέφωνα, ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές και πλαστικά πώματα.
“Όλη η πανεπιστημιακή κοινότητα ενημερώνεται συχνά για περιβαλλοντικά θέματα, όπως επίσης και για θέματα αειφορίας μέσω του ολοκληρωμένου συστήματος προώθησης που διαχειρίζεται το Γραφείο Περιβαλλοντικής Πολιτικής, green@cut. Επίσης, σε τακτά διαστήματα γίνονται κατ’ ιδίαν παρουσιάσεις στα Τμήματα και Υπηρεσίες, παρουσιάσεις στους φοιτητές, ενημερώσεις διαμέσου των μέσων κοινωνικής δικτύωσης (Facebook, twitter, instagram) και στέλνονται ηλεκτρονικά μηνύματα και αφίσες. Επίσης, πολύ σημαντικός τρόπος ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης είναι η φυσική παρουσία των κάδων ανακύκλωσης και Πράσινων Σημείων”, δηλώνει ο κ. Διονυσίου.
Στο Πανεπιστήμιο, όπως μας εξήγησε, εφαρμόζεται προώθηση εξοικονόμησης ενέργειας με απλούς καθημερινούς τρόπους με αποτέλεσμα τη μείωση της κατανάλωσης σε ποσοστό 7% από το 2012 στο 2013. “Η προώθηση εξοικονόμησης ενέργειας είναι ένα θέμα που δεν σταματά και είναι από τις βασικές καθημερινές εργασίες του Γραφείου Περιβαλλοντικής Ποιοτικής”, σημειώνει.
“Γίνεται εφαρμογή μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας σε όλες τις κτηριακές εγκαταστάσεις του όπως π.χ. βιοκλιματικός σχεδιασμός, θερμομόνωση, αισθητήρες φωτισμού, οικονομικοί λαμπτήρες τύπου LED, υιοθέτηση ΑΠΕ όπου είναι δυνατόν και άλλα”, τονίζει.
Πολύ σημαντική για το ΤΕΠΑΚ, αναφέρει ο κ. Διονυσίου, είναι και η Εφαρμογή του Σχεδίου Πράσινων Δημοσίων Συμβάσεων και η εγκαθίδρυση το 2013 Συμβουλευτικής Επιτροπής Πρασίνων Δημοσίων Συμβάσεων μέσω της οποίας, στις περισσότερες συμβάσεις, εξασφαλίζεται η εισαγωγή περιβαλλοντικών προδιαγραφών στους διαγωνισμούς (π.χ. αγορά συσκευών ενεργειακής απόδοσης τουλάχιστον Α, μηχανοκίνητα οχήματα με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, φωτοτυπικό χαρτί από ανακυκλωμένο χαρτί κ.ά.).
Στα κτίρια του Πανεπιστημίου γίνεται Αναπαλαίωση/Ανακαίνιση μέσα στα πλαίσια της αειφορίας (επαναχρησιμοποίηση κτηρίων με διαφορετικό τρόπο) και όπως αναφέρει ο Ανδρέας Διονυσίου, αποτέλεσμα της ανάπτυξης του Πανεπιστημίου στο κέντρο της Λεμεσού είναι και η αναβάθμιση της κοινωνίας και οικονομίας γύρω από το Πανεπιστήμιο και γενικότερα στο κέντρο.
Όλα τα επικίνδυνα απόβλητα του Πανεπιστημίου περισυλλέγονται από αδειοδοτημένες εταιρείες, όπως αυτά καθορίζονται από τη νομοθεσία (απόβλητα εργαστηρίων, βιολογικά απόβλητα και χρησιμοποιημένες σερβιέτες υγείας, οικοδομικά απόβλητα κτλ).
Σημαντική είναι και η ενίσχυση της περιβαλλοντικής διακίνησης μέσω ειδικού λεωφορείου για τη πανεπιστημιακή κοινότητα, ενθάρρυνση χρήσης ποδηλάτων και δημιουργία “διαδικασιών carpooling” για μετακινήσεις εκτός Λεμεσού.
Σε ακαδημαϊκό επίπεδο, στο Πανεπιστήμιο υπάρχουν προπτυχιακά και μεταπτυχιακά προγράμματα φοίτησης σε θέματα περιβαλλοντικής διαχείρισης όπως: Περιβαλλοντική Επιστήμη και Τεχνολογία, Περιβαλλοντική Βιοεπιστήμη και Τεχνολογία, Διαχείριση Ενεργειακών Πόρων. Επίσης, υπάρχουν πάρα πολλά ερευνητικά προγράμματα που βασίζονται στην Αειφορική Διαχείριση.
Από το Μάιο του 2012 το Πανεπιστήμιο είναι Μέλος του International Sustainable Campus Network (ISCN) και συντάσσει Έκθεσης Αναφοράς για Αειφορία κάθε χρόνο.
Το Τμήμα Επιστήμης και Τεχνολογίας Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου (http://www.cut.ac.cy/est/) , προσφέρει προπτυχιακά και μεταπτυχιακά προγράμματα φοίτησης σε θέματα περιβαλλοντικής διαχείρισης όπως: Περιβαλλοντική Επιστήμη και Τεχνολογία, Περιβαλλοντική Βιοεπιστήμη και Τεχνολογία και Διαχείριση Ενεργειακών Πόρων. Επίσης, εμπλέκεται σε τρία Ευρωπαϊκά προγράμματα LIFE+ (συντονίζει τα 2 από αυτά) τα οποία σχετίζονται με τη διαχείριση αποβλήτων (κυρίως υγρών αλλά και στερεών) και την αειφόρο ανάπτυξη. Τα προγράμματα είναι τα ακόλουθα:
- Πρόγραμμα PURE: http://www.pure-hersonissos.gr/
- Πρόγραμμα INTERWASTE: http://www.interwaste.org
- Πρόγραμμα LIVE-WASTE: http://www.livewaste.org
Στο Διεθνές Ινστιτούτο Κύπρου για την Περιβαλλοντική και Δημόσια Υγεία, που είναι σε συνεργασία με το Harvard School of Public Health υπάρχει το Water and Health Laboratory (http://www.cut.ac.cy/waterandhealth) που ασχολείται με το πρόγραμμα Αειφόρα Διαχείριση νερού (http://www.aqua-syn.eu/index.php/en) και χρηματοδοτείται σε υποστήριξη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (European Commission). Επίσης, στο Ινστιτούτο προσφέρεται το μεταπτυχιακό πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Υγείας και πάρα πολλά σεμινάρια και μαθήματα για το ίδιο θέμα (http://www.cut.ac.cy/cii/lectures).
Μέσω του Γραφείου Περιβαλλοντικής Πολιτικής το ΤΕΠΑΚ εφαρμόζει το σχέδιο ‘Πράσινο Γραφείο’ (www.cut.ac.cy/green/greenoffice), ένα πρόγραμμα για δέσμευση των γραφειακών χώρων και άλλων κτηρίων του Πανεπιστημίου σε θέματα ανακύκλωσης, εξοικονόμησης ενέργειας και άλλων θεμάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης μαζί με αντιπρόσωπους για διαχείριση της.
“Μετά από αίτηση και έλεγχο από τον κάθε κτιριακό χώρο πραγματοποιείται βράβευση και δίνεται πιστοποιητικό που εκδίδεται από το Γραφείο Περιβαλλοντικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου. Ανά τακτά διαστήματα γίνεται έλεγχος των πιστοποιημένων χώρων και δίνονται συμβουλές και προτάσεις βελτιστοποίησης”, εξηγεί ο κ. Διονυσίου.
Τον ρωτάμε αν υπάρχει ανταπόκριση από την ακαδημαϊκή κοινότητα και τους φοιτητές και ποια είναι η συνεργασία με άλλους οργανισμούς, τις τοπικές αρχές κ.λπ.
Υπάρχει, μας αναφέρει, μεγάλη ανταπόκριση από την πανεπιστημιακή κοινότητα αφού υποστηρίζει την ανακύκλωση και την εξοικονόμηση ενέργειας και ακολουθεί αρκετές από της συμβουλές που προτείνει το Γραφείο Περιβαλλοντικής Πολιτικής.
“Όμως εύκολα μπορώ να αναφέρω ότι η προσπάθεια διαφοροποίησης της περιβαλλοντικής κουλτούρας είναι ένα πάρα πολύ δύσκολο έργο και δεν μπορεί να εφαρμοστεί εάν δεν υπάρχει συλλογική προσπάθεια. Είναι ένα θέμα που συνεχώς βρίσκεται σε εξέλιξη και χρειάζεται και την υποστήριξη της ανώτερης διοίκησης. Τουλάχιστον, όμως, φτάσαμε στο καλό σημείο όπου αναλαμβάνονται και ανεξάρτητες πρωτοβουλίες για ανακύκλωση και αειφορική διαχείριση σε οριζόντιο επίπεδο”, εξηγεί ο κ. Διονυσίου.
Προσθέτει ότι το Γραφείο Περιβαλλοντικής Πολιτικής συνεχώς ενημερώνεται για τα περιβαλλοντικά θέματα και έτσι μπορεί εύκολα να αναδείξει το περιβαλλοντικό προφίλ του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου.
Για όλα τα θέματα ανακύκλωσης και σκουπιδιών το ΤΕΠΑΚ βρίσκεται σε στενή συνεργασία με τη GreenDot και το Δήμο Λεμεσού και χωρίς την υποστήριξή τους, όπως σημειώνει ο κ. Διονυσίου, η διαχείριση ανακύκλωσης στο Πανεπιστήμιο και γενικά στο χώρο του κέντρου της Λεμεσού δεν θα ήταν πραγματικότητα.
Επίσης, σε συνεργασία βρίσκεται το ΤΕΠΑΚ και με την οργάνωση `Φίλοι της Γης Κύπρου` με την οποία και διοργανώνουν σε συνεργασία με τον Περιβαλλοντικό Όμιλο του Πανεπιστημίου και όχι μόνο, πολλές εξορμήσεις στη φύση όπως επίσης και ενημέρωση για τη περιβαλλοντική διαχείριση.
“Σκοπός του Γραφείου Περιβαλλοντικής Πολιτικής και του Πανεπιστημίου είναι να αποκτηθούν όσο περισσότερες συνεργασίες αφού χωρίς αυτές δεν είναι δυνατόν να προχωρήσουμε στα επόμενα βήματα”, σημειώνει.
Σε ερώτηση του ΚΥΠΕ ποιες είναι οι βασικότερες ελλείψεις και αδυναμίες στην προώθηση της ανακύκλωσης ο κ. Διονυσίου αναφέρει ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα στην εφαρμογή του τρίπτυχου είναι η ‘επαναχρησιμοποίηση’, αφού τα άλλα δύο μπορούν να συσχετιστούν ευκολότερα.
“Αναλυτικά, η επαναχρησιμοποίηση είναι πολύ δύσκολο θέμα να εφαρμοστεί στην κυπριακή κοινωνία αφού θα πρέπει να επενδύσουμε, όχι μόνο σε χρήμα αλλά και σε προγράμματα, για ενημέρωση και εκπαίδευση της κοινωνίας σε τρόπους επαναχρησιμοποίησης, και να δώσουμε εφόδια για αλλαγή τρόπου σκέψης της χρήσης όλων των αντικειμένων και όχι μόνο”, εξηγεί ο κ. Διονυσίου.
Η επαναχρησιμοποίηση, αναφέρει, θα είναι ευκολότερο να υλοποιηθεί εφόσον κατανοήσουμε αρχικά το γενικότερο σκοπό της ανακύκλωσης κάτι που είναι πιο απλό. Κατανοώντας αυτό, παράλληλα μπορούμε να επενδύσουμε στην επαναχρησιμοποίηση.
“Η ανακύκλωση και μείωση είναι πιο εύκολο να εφαρμοστούν, αφού, εκ του αποτελέσματος της δουλειάς μας στο Γραφείο Περιβαλλοντικής Πολιτικής, φαίνεται ότι δίνοντας στην κοινότητα του Πανεπιστημίου εμφανείς και εύκολους τρόπους για να ανακυκλώνει, το κάνει. Δυστυχώς όμως υπάρχει ακόμη το πρόβλημα διαχωρισμού των αντικειμένων ανακύκλωσης, αφού μεγάλο ποσοστό της κοινωνίας της Κύπρου δεν δίνει την απαραίτητη σημασία. Δεν έχουν κατανοήσει ακόμη τη σημασία της ανακύκλωσης. Θα πρέπει να υπάρχει ευκολία στη ανακύκλωση και παράλληλα ενημέρωση για να μπορέσει να κατανοήσει και ο μέσος πολίτης τη σημασία της. Μόνο μακροπρόθεσμα θα μπορούμε να ζητούμε περισσότερη προσπάθεια από μέρους τους”, αναφέρει στο ΚΥΠΕ ο κ. Διονυσίου.
Επισημαίνει ακόμη ότι θα πρέπει όμως να δοθεί και κατάλληλη νομοθετική υποστήριξη για να βοηθούνται αυτοί που ανακυκλώνουν, προσθέτοντας ότι χρειάζεται να δοθεί στους πολίτες ένας συγκεκριμένος στόχος για τα θέματα της ανακύκλωσης από το κράτος. “Η μείωση σκουπιδιών είναι αποτέλεσμα της σωστής ανακύκλωσης και όταν αρχίσουμε να κατανοούμε την ανακύκλωση τότε στην πορεία να συζητούμε την επαναχρησιμοποίηση”, αναφέρει.
Ο κ. Διονυσίου σημειώνει ότι η ακαδημαϊκή κοινότητα διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση περιβαλλοντικής συνείδησης όμως ακόμη περισσότερο ρόλο διαδραματίζουν τα δημοτικά σχολεία , προσθέτοντας ότι η συγκεκριμένη εκπαίδευση σε νεαρότερες ηλικίες είναι πολύ πιο αποδοτική και ολοκληρωμένη, αφού οι μαθητές της ηλικίας αυτής θα εκπαιδευτούν σε ένα θέμα από την βάση του τρόπου σκέψης τους.
“Σε θέματα κουλτούρας, είναι πιο δύσκολο να διαφοροποιήσεις κάτι που για αρκετά χρόνια εκπαιδευόσουν διαφορετικά, όπως είναι η περίπτωση του Πανεπιστημίου να διαφοροποιήσει τον υφιστάμενο τρόπο σκέψης των φοιτητών. Δεν λέμε ότι δεν γίνεται απλά λέμε δεν είναι τόσο εύκολο. Τα Πανεπιστήμια μπορούν να προσφέρουν πάρα πολλά σε θέματα καινοτομίας και υποδομής συγκεκριμένης περιβαλλοντικής συνείδησης όπως για παράδειγμα την επιστημονική σημασία της ανακύκλωσης και τη τέχνη της επαναχρησιμοποίησης”, αναφέρει.
Το Πανεπιστήμιο, σύμφωνα με τον Ανδρέα Διονυσίου, μπορεί να ηγηθεί της κοινωνίας σε θέματα περιβαλλοντικής διαχείρισης και να φέρει τις κοινότητες και τους οργανισμούς πιο κοντά σε συνεργασία, με απώτερο σκοπό την ολοκληρωμένη περιβαλλοντική διαχείριση της κοινωνίας. Τα Πανεπιστήμια, αναφέρει, έχουν χρέος να καθοδηγούν τη κοινωνία με αειφόρα προγράμματα και πρακτικές έτσι ώστε να παραδειγματιζόμαστε σωστά, `αειφορικά`.
Ρωτάμε τον κ. Διονυσίου για ποιο λόγο θεωρεί ότι στην Κύπρο δεν έχουμε φτάσει ακόμη σε ευρωπαϊκά επίπεδα σε θέματα περιβάλλοντος και αν αυτό οφείλεται τόσο σε έλλειψη κουλτούρας ή και σε έλλειψη υποδομών.
“Είναι συνδυασμός και των δύο. Η έλλειψη περιβαλλοντικής κουλτούρας είναι αποτέλεσμα ελάχιστων υποδομών και διαφορετικών προτεραιοτήτων. Φυσικά όμως είναι και πολύ σχετικό. Για παράδειγμα, η Κύπρος δεν είναι εύκολο να φτάσει τα επίπεδα ανακύκλωσης των ευρωπαϊκών χωρών όπου εφαρμόζουν ανακύκλωση εδώ και περισσότερο από 25 χρόνια. Η ανακύκλωση στη Κύπρο γίνεται ουσιαστικά μόνο τα τελευταία 5 χρόνια και δεν είναι σωστό να συγκρίνεται με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Είναι δύσκολο να φτάσουμε αναλογικά τα επίπεδά τους μέσα σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα”, αναφέρει.
Θεωρεί ακόμη ότι είναι σημαντικό το γεγονός ότι στην Ευρώπη υπάρχουν νομοθεσίες για εφαρμογή της ανακύκλωσης και αυτός που ρυπαίνει πληρώνει.
Η μεσογειακή και συνάμα κυπριακή κουλτούρα, αναφέρει ο κ. Διονυσίου, χρειάζεται εμφανείς υποδομές για να διαφοροποιήσει τον τρόπο που σκέφτεται για το περιβάλλον. Για παράδειγμα, αναφέρει, όλοι θέλουν να ανακυκλώνουν αλλά πολύ λίγοι θα κάνουν το επόμενο βήμα για να ψάξουν σημεία ανακύκλωσης ή να ενημερωθούν γενικότερα για το πρόγραμμα ανακύκλωσης.
Ο κ. Διονυσίου τονίζει ότι θα πρέπει να βοηθήσουμε να αναδυθεί η περιβαλλοντική κουλτούρα με κατάλληλες και πρακτικές υποδομές.
“Και πάλι στο παράδειγμα της ανακύκλωσης, θα πρέπει να υπάρχουν, εκτός από τα ρεύματα ανακύκλωσης της GreenDot, και οργανωμένα σημεία ανακύκλωσης όπως επίσης και λιγότερος ‘κόπος’ για ανακύκλωση (ένας κάδος/σακούλι για όλα τα αντικείμενα) και άλλα. Επίσης, θα πρέπει να υπάρξουν νομοθεσίες για να πληρώνει αυτός που ρυπαίνει. Φυσικά θα πρέπει να υπάρξει και έλεγχος του βάρους των σκουπιδιών για να γίνει εφικτό το τελευταίο”, σημειώνει.
Ρωτάμε τον κ. Διονυσίου αν έχουν μειωθεί τα λειτουργικά έξοδα του ΤΕΠΑΚ λόγω της ανακύκλωσης για να μας απαντήσει ότι τα λειτουργικά έξοδα ενός οργανισμού από την ανακύκλωση και τα σκουπίδια μπορούν να μειωθούν μόνο στην περίπτωση που αυτός που ρυπαίνει θα πληρώνει.
“Στη περίπτωση μας δεν υπάρχει μείωση των λειτουργικών εξόδων του Πανεπιστημίου κάνοντας ανακύκλωση, αφού η χρέωση των σκουπιδιών στη Κύπρο δεν βασίζεται στο βάρος των σκουπιδιών. Δηλαδή θα έπρεπε όσο πιο λίγα σκουπίδια έχεις τόσο πιο λίγο τέλος σκουπιδιών να πληρώνεις. Τα σκουπίδια μειώνονται με την αύξηση της ανακύκλωσης. Προς το παρόν, μείωση των λειτουργικών εξόδων γίνεται μόνο με τη χρήση τρόπων εξοικονόμησης ενέργειας για μείωση των λογαριασμών ρεύματος και στη εξοικονόμηση νερού”, εξηγεί.
