Στο πλαίσιο του έργου DigiArc «Ψηφιακό Τόξο Πολιτισμού – Διάσωση και ανάδειξη της Μεσαιωνικής πολιτιστικής κληρονομιάς στη νησιωτική περιοχή της Κύπρου και του Αιγαίου» (www.digiarc.eu), η Έδρα της UNESCO στην Ψηφιακή Πολιτιστική Κληρονομιά του ΤΕΠΑΚ (www.digitalheritagelab.eu) σε συνεργασία με το Τμήμα Αρχαιοτήτων έχουν ήδη προχωρήσει στην ψηφιοποίηση τριών κάστρων, του Κολοσσίου, της Λεμεσού και της Πάφου. Οι ψηφιοποιήσεις πραγματοποιήθηκαν με τελευταίας τεχνολογίας επίγεια και εναέρια μέσα 3Δ ψηφιακής αποτύπωσης και σάρωσης με σκοπό την λεπτομερή τεκμηρίωση των μνημείων και του περιβάλλοντος χώρου τους, με εξαιρετική ακρίβεια και ποιότητα.

Το έργο εντάσσεται στο «Πρόγραμμα Συνεργασίας Interreg V-A Ελλάδα-Κύπρος 2014 -2020» (http://greece-cyprus.eu/). Εταίροι του έργου είναι το Πανεπιστήμιο Αιγαίου (http://www.aegean.gr/), η Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου (https://bit.ly/34C7ksI), το Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου (https://bit.ly/2V2HpHm) και το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου μέσω της Έδρας UNESCO στην Ψηφιακή Πολιτιστική Κληρονομιά. Ο συνολικός προϋπολογισμός της πράξης ανέρχεται στα 2.505.485 € και συγχρηματοδοτείται κατά 85% από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης) και 15% από εθνικούς πόρους της Ελλάδας και της Κύπρου.

Βασικός στόχος του έργου είναι η διατήρηση, προστασία, προώθηση και ανάδειξη της Μεσαιωνικής πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύπρου και της Ελλάδας ως φορέα συνεχούς και αδιάλειπτης ιστορικής μνήμης και πολυπολιτισμικής σύνθεσης αφού τα κάστρα φέρουν στοιχεία του Βυζαντινού, Φράγκικου, Ενετικού και Οθωμανικού πολιτισμού, αποτελώντας παράγοντα τοπικής και διασυνοριακής ανάπτυξης. Η έρευνα κατέδειξε ότι τα κάστρα και οι πύργοι της Κύπρου συνιστούν ιστορικά παλίμψηστα, τα οποία μέσα από τις διαδοχικές αρχιτεκτονικές τους φάσεις αφηγούνται την πολυτάραχη ιστορία του νησιού.

Η ανάδειξη των οχυρώσεων της πόλης της Ρόδου, μνημείου της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO (https://whc.unesco.org/en/list/493/) όπου διατηρείται ευανάγνωστη η εξέλιξη της οχυρωματικής τέχνης από τον 12ο ως τις πρώτες δεκαετίες του 16ου αιώνα, αποτελεί μακροπρόθεσμο στόχο του Ελληνικού κράτους. Mε τη συστηματική μέριμνα, συντήρηση, μελέτη και αποκατάσταση των επιμέρους στοιχείων ενός οχυρού περιβόλου με περίμετρο 3,2 χλμ. έχει ασχοληθεί μεγάλος αριθμός ειδικών τα τελευταία σαράντα χρόνια. Η χρήση νέων τεχνολογιών για την καταγραφή και προβολή σημαντικών επισκέψιμων θέσεων της μεσαιωνικής οχύρωσης δεν θα επιτρέψει μόνο στο ευρύ κοινό να τα προσεγγίσει, αλλά θα αποτελέσει βοηθητικό στοιχείο για τη διαχείρισή τους, καθώς και για τον έλεγχο της κατάστασής τους σε βάθος χρόνου. Δεδομένης της πολιτιστικής, κοινωνικής και ιστορικής σημασίας των περί τη Ρόδο μικρότερων νησιών, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου πρόσθεσε στο Πρόγραμμα και το Κάστρο της Χάλκης. Στο κάστρο αυτό, διαχρονικό καταφύγιο των ντόπιων από επιδρομές αλλοφύλων και πειρατών, έχουν πρόσφατα εκτελεσθεί σημαντικές εργασίες αποκατάστασης και ανάδειξης.

H προβολή της Μεσαιωνικής πολιτιστικής κληρονομιάς τόσο της Κύπρου όσο και της Ελλάδας μέσα από το έργο DigiArc εντάσσεται στους εορτασμούς της Διεθνούς Ημέρας Μνημείων και χώρων και προωθεί το μήνυμα της οικουμενικότητας.

H πολιτισμική ταυτότητα αποτελεί κοινό κτήμα και κοινή ευθύνη και θεωρείται θεμέλιος λίθος της κοινής κληρονομιάς του ανθρώπου, ειδικά σε μια εποχή συνεχών μεταβολών και ανατροπών. Η προστασία της κρίνεται επιτακτική ώστε να περάσει αλώβητη στις επόμενες γενεές.

Εικόνα 1: Kάστρο Λάρνακας, Κύπρος
Εικόνα 2: Κάστρο Κολοσσίου, Λεμεσός, Κύπρος
Εικόνα 3: Ρόδος, πύλη Αποστόλου Παύλου (περ.1460)
Εικόνα 4: Μεσαιωνικές οχυρώσεις της Ρόδου
Εικόνα 5: Kάστρα και Πύργοι της Κύπρου