Η Δρ. Μαριάννα Προκόπη – Δημητριάδη αποτελεί δραστήριο μέλος της ερευνητικής ομάδας του εργαστηρίου Εμβιομηχανικής και Βιοσυστημάτων (Biomechanics and Living System Analysis - BIOLISYS) του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου, ενώ ταυτόχρονα συμμετέχει ενεργά σε διάφορα ερευνητικά προγράμματα για την πρόληψη, διάγνωση και θεραπεία του καρκίνου. Παρά το γεγονός ότι ο καρκίνος έχει κτυπήσει την πόρτα και της δικής της οικογένειας και της έχει στερήσει αγαπημένα της πρόσωπα, εντούτοις επιλέγει συνειδητά να αντιμετωπίζει την ασθένεια με ελπίδα και αισιοδοξία για το μέλλον, εστιάζοντας στη λύση και όχι στο πρόβλημα. Ειδικότερα, μέσα από το πολυσχιδές και πλούσιο ερευνητικό της έργο, αναζητά εξατομικευμένες και καινοτόμες λύσεις που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα αναγκών σε σχέση με την αντιμετώπιση του καρκίνου, όπως είναι η πρόληψη, η έγκαιρη διάγνωση, η ανακουφιστική φροντίδα και η θεραπεία. Ένας τομέας στον οποίο καταθέτει καθημερινά τη ψυχή της, αντλώντας δύναμη, πείσμα και υπομονή για να συνεχίζει σ’ αυτό το δύσκολο και απαιτητικό δρόμο της έρευνας από τα προσωπικά της βιώματα, αλλά και την οικογένειά της που στέκεται δίπλα της και την στηρίζει σε κάθε της βήμα. Σε συνέντευξη που παραχώρησε στο ραδιόφωνο της κοινότητας του ΤΕΠΑΚ (Cut Radio) και στην εκπομπή «ΤΕΠΑΚ εν δράσει», η Δρ. Προκόπη μιλά με ιδιαίτερο ενθουσιασμό και περηφάνεια για το επιστημονικό και ερευνητικό της έργο, τη συνεργασία της με το Πανεπιστήμιο, τη σχέση της με το καρκίνο αλλά και για το πως ο σύγχρονος τρόπος ζωής μας και το άγχος συμβάλουν στην πρόκληση του καρκίνου. Εκφράζει, επίσης, την πεποίθηση της ότι τα επόμενα χρόνια θα έρθουν καλά νέα για τους ογκολογικούς ασθενείς και τις οικογένειες τους, αλλά και την ανάγκη για συνένωση δυνάμεων όλων των εμπλεκομένων φορέων για την αντιμετώπιση της ασθένειας.
«Από πολύ νωρίς ήξερα ότι ήθελα να ασχοληθώ με την επιστήμη της ζωής»
Η Δρ. Μαριάννα Προκόπη – Δημητριάδη γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα τη δεκαετία του 1980, σε μια εποχή που, όπως θυμάται, τα παιδιά μπορούσαν ακόμα να παίζουν χαρούμενα και ευτυχισμένα για ώρες στις γειτονιές και στους δρόμους, χωρίς οι γονείς να ανησυχούν για την ασφάλειά τους. Οι αναμνήσεις, ωστόσο, από τα παιδικά της χρόνια, όπως μας εξομολογείται, είναι γλυκόπικρες, αφού στην ηλικία των εννέα ετών έχασε τη μητέρα της από ανεύρυσμα εγκεφάλου και έτσι το βάρος του μεγαλώματος και της ανατροφής της ίδιας και της τρίχρονης τότε αδελφής, της είχε πέσει στους ώμους του πατέρα της. Παρά την απουσία της μητρικής φιγούρας από τη ζωή της, αναφέρει, εντούτοις ο πατέρας της έπαιξε επάξια και το ρόλο του πατέρα και της μητέρας, μεγαλώνοντας έτσι μέσα σ’ ένα περιβάλλον με πολύ αγάπη και χαρά. «Ο πατέρας μου ήταν από τους ανθρώπους που δεν επέτρεψε ποτέ να υπάρξει θλίψη στο σπίτι μας και μας έμαθε να είμαστε δυνατές και να κοιτάζουμε πάντα προς το μέλλον με αισιοδοξία». Από τότε, έμαθε να αντιμετωπίζει τις δυσκολίες στη ζωή της με αισιοδοξία, θετική ενέργεια και με χαμόγελο, ακόμα και όταν ο καρκίνος της στέρησε πριν από κάποια χρόνια τον πατέρα της και την αδελφή της. «Όπως και στην έρευνα, πάντα πρέπει να προσπαθούμε να μετατρέψουμε τη ζωή σε κάτι χαρούμενο, διότι η ζωή είναι μικρή, δεν έχουμε δεύτερη ζωή, άρα προσπαθούμε να ζήσουμε τη ζωή που έχουμε σήμερα με τον καλύτερο και ευχάριστο τρόπο μπορούμε». Από πολύ μικρή ηλικία γνώριζε ότι όταν θα μεγάλωνε θα γινόταν βιολόγος αφού, όπως θυμάται η ίδια, ενώ ήταν ακόμα εννέα χρονών ζήτησε ως δώρο Χριστουγέννων ένα πλαστικό μικροσκόπιο, το οποίο το έχει μέχρι και σήμερα. «Από πολύ νωρίς ήξερα ότι ήθελα να ασχοληθώ με τη βιολογία», μας λέει, χαρακτηρίζοντας τη βιολογία ως την επιστήμη της ζωής. Και έτσι και έγινε. Με το που τελειώνει το σχολείο, μεταβαίνει το 2001 για σπουδές στην Αγγλία όπου φοιτά στο Πανεπιστήμιο του Kent και αποκτά πτυχίο στη Μοριακή και Κυτταρική Βιολογία και μεταπτυχιακό στη Βιοχημεία. Στη συνέχεια κάνει και δεύτερο μεταπτυχιακό στην Ιατρική Μικροβιολογία από το London School of Hygiene and Tropical Medicine. Ακολούθως φοιτά, με πλήρη υποτροφία του NHS, στο King’s College του Λονδίνου από όπου απέκτησε το διδακτορικό της στην Ιατρική Καρδιαγγειακή Έρευνα.
Μετά το τέλος των σπουδών της και ενώ είχε πρόταση να εργαστεί ως λέκτορας στο Imperial College του Λονδίνου προτίμησε το 2010 να ακολουθήσει το σύζυγό της στην Κύπρο, σκεπτόμενη, όπως μας είπε, με την καρδιά της. Στην αρχή, θυμάται, ήταν μια δύσκολη περίοδος ως προς τις ευκαιρίες εργοδότησης της στην Κύπρο στον ερευνητικό τομέα, ωστόσο στάθηκε τυχερή και βρήκε αρχικά δουλειά στην φαρμακευτική εταιρεία Remedica στη Λεμεσό όπου εργάστηκε για περίπου ένα χρόνο. Ακολούθως, κατάφερε να λάβει χρηματοδότηση από το Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας στο πλαίσιο ενός προγράμματος που σκοπό είχε τη δημιουργία μιας αντικαρκινικής θεραπείας βασισμένης στα βλαστοκύτταρα, σε συνεργασία με την εταιρεία Trojantec που αποτελούσε τεχνοβλαστό (spin-off) του Imperial College, με έδρα το Ογκολογικό Κέντρο της Τράπεζας Κύπρου στη Λευκωσία.
Η συνεργασία της με το ΤΕΠΑΚ και με το εργαστήριο BIOLISYS του καθηγητή Ανδρέα Αναγιωτού, του Τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών και Επιστήμης και Μηχανικής Υλικών, άρχισε το 2014, μαζί με την εταιρεία Trojantec, μέσω του ευρωπαϊκού προγράμματος EUROSTARS που στόχο είχε τη σύνδεση της ακαδημίας με την επιχειρηματικότητα. «Το ΤΕΠΑΚ διαθέτει καταπληκτικό εξοπλισμό και καταπληκτικούς επιστήμονες και είναι πάντα ανοικτό στην υποβολή καινοτόμων ιδεών και στη συνεργασία με τον επιχειρηματικό κόσμο της Κύπρου», ανέφερε, σημειώνοντας ότι «στο πλαίσιο αυτής της συνεργασίας προσπαθήσαμε να αξιολογήσουμε και να αναπτύξουμε μια νέα πλατφόρμα θεραπείας για τον καρκίνο. Αυτή τη στιγμή η θεραπεία βρίσκεται στο εξωτερικό και δοκιμάζεται στην Αγγλία. Άρα, περάσαμε επιτυχώς από το πρώτο στάδιο του προκλινικού ελέγχου και βρισκόμαστε στο στάδιο που η θεραπεία μελετάται ως προς το κατά πόσον το συγκεκριμένο φάρμακο μπορεί να διοχετευθεί στην αγορά», σημειώνει.
«Με τον καρκίνο έχω μια πολύ στενή σχέση»
Στην ερώτηση τι σημαίνει για την ίδια η λέξη καρκίνος, πρώτα ως άνθρωπος και μετά ως επιστήμονας, η Δρ Προκόπη μας απαντά: «Ο καρκίνος κτύπησε τη πόρτα και της δικής μου οικογένειας. Έχασα πριν από οκτώ χρόνια τον πατέρα μου πολύ ξαφνικά και πριν από δύο χρόνια την αδελφή μου. Έτσι έζησα από πρώτο χέρι όλα τα στάδια μέσα από τα οποία περνά ένας ασθενής με καρκίνο, από τη στιγμή της διάγνωσης, μετέπειτα της θεραπείας και τη στιγμή που τον χάνεις. Με τον καρκίνο έχω μια πολύ στενή σχέση, δεν θα πω καλή ή κακή. Είναι όμως μια σχέση».
Όπως μας λέει, δεν θα πρέπει να βλέπουμε τον καρκίνο ούτε ως μάχη ούτε ως πόλεμο, αλλά ως μια πορεία. «Δεν θεωρώ ότι ο καρκίνος είναι μάχη, ούτε πόλεμος. Από κάτι θα ασθενήσουμε. Δεν είμαστε υπεράνθρωποι, από κάτι θα πεθάνουμε, άρα πρέπει να σταματήσουμε να βλέπουμε τον καρκίνο ή την κάθε ασθένεια σαν την κατάρα του θεού και θα πρέπει να πορευτούμε με τον καρκίνο. Ο καρκίνος δεν είναι πλέον θανατική καταδίκη είναι κάτι με το οποίο πορευόμαστε, οι γιατροί είναι κοντά μας, οι κοινωνικές ομάδες είναι κοντά μας να μας βοηθήσουν, οι ερευνητές μας είναι κοντά, πρέπει να φύγει όλη εκείνη η αρνητική ενέργεια όταν μιλάμε για τον καρκίνο και όλοι μαζί να προσπαθήσουμε να κάνουμε τη ζωή μας καλύτερη».
Σύμφωνα με την Δρ. Προκόπη, «ο καρκίνος είναι η ανώμαλη ανάπτυξη των κυττάρων που έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία όγκων σε διάφορα σημεία του σώματος. Ο όρος καρκίνος και το καρκίνωμα αναφέρεται στην υπερβολική, χωρίς προγραμματισμό, ανάπτυξη των κυττάρων του οργανισμού που κανονικά είναι φυσιολογικά μέχρι τη στιγμή που αρχίζει η διαδικασία της καρκινογένεσης. Άρα, δεν μιλάμε για ένα ιό, για ένα βακτήριο, δεν μιλάμε για κάτι ξένο προς το σώμα, είναι τα κύτταρα του σώματός μας τα οποία σταματούν πλέον να είναι φυσιολογικά. Τα προβλήματα έρχονται όταν ο καρκίνος δεν επηρεάζει μόνο ένα όργανο του σώματος, δεν έχει μια μόνο μορφή, αλλά όταν αρχίσει να εξελίσσεται και προσβάλλονται πολλαπλά όργανα ταυτόχρονα. Άρα, πρόκειται για ένα πολυσύνθετο νόσημα που χρήζει ολιστικής αντιμετώπισης.»
«Οι περισσότεροι καρκίνοι πλέον μπορούν να θεραπευθούν»
Σημειώνει ότι το προσδόκιμο επιβίωσης των ασθενών με καρκίνο τα τελευταία χρόνια έχει βελτιωθεί σημαντικά, προσθέτοντας ότι «οι περισσότεροι καρκίνοι πλέον μπορούν να θεραπευθούν, πολλοί ασθενείς θεραπεύονται ειδικά όταν η θεραπεία αρχίζει από νωρίς. Γι΄ αυτό η μαγική λέξη είναι η πρόληψη. Πρέπει να προλαμβάνουμε την εξάπλωση του καρκίνου σε άλλα όργανα». Η πρόληψη, προσθέτει, αφορά όλους αλλά ειδικότερα τις γυναίκες οι οποίες γνωρίζουμε ότι προσβάλλονται από συγκεκριμένα είδη καρκίνου σε συγκεκριμένες ηλικίες, όπως είναι ο καρκίνος του μαστού, εκφράζοντας ταυτόχρονα την ανάγκη όπως η πολιτεία συνεχίσει ακόμη πιο εντατικά να ενημερώνει τον κόσμο για τον καρκίνο και να προτρέπει τους πολίτες να κάνουν διαγνωστικές εξετάσεις.
Ερωτηθείσα αναφορικά με τις βιολογικές θεραπείες για τις οποίες γίνεται πολύς λόγος τα τελευταία χρόνια, αναφέρει ότι «όντως καθημερινά έχουμε μικρές ιατρικές νίκες και βρισκόμαστε πιο κοντά σε αποτελεσματικές θεραπείες και αντιμετώπιση της νόσου, συνεπώς αυξάνεται ο αριθμός αυτών που θεραπεύονται. Δεν πρέπει όμως να ξεχνούμε και την ποιότητα της ζωής των ασθενών. Είναι σίγουρα πολύ σημαντικό κάποιος να θεραπευθεί, ωστόσο δεν θα πρέπει η θεραπεία να επιφέρει τεράστιο αρνητικό αντίκτυπο στην καθημερινότητα του ασθενούς».
Ερωτηθείσα αν τα κρούσματα καρκίνου σήμερα είναι αυξημένα σε σύγκριση με το παρελθόν, η Δρ. Προκοπη είπε ότι «πριν από 50-60 χρόνια δεν είχαμε τα διαγνωστικά μέσα που έχουμε σήμερα. Δηλαδή, μπορεί οι άνθρωποι να πέθαιναν από καρκίνο και να μην το ξέραμε και να το αποδίδαμε το θάνατο του σε διάφορους άλλους λόγους. Δεν είχαμε τα κατάλληλα στοιχεία για να δούμε αν υπάρχει αυξητική τάση των κρουσμάτων καρκίνου. Συγκρίνοντας τα στοιχεία των τελευταίων χρόνων δεν βλέπουμε μεγάλη αυξητική τάση, κατεβαίνει όμως ο μέσος όρος ηλικίας των ασθενών, κάτι που μας ανησυχεί. Όμως επειδή πλέον από πολύ μικρή ηλικία ξεκινάμε όλα εκείνα τα διαγνωστικά τεστ μπορεί να είναι ένας λόγος που δημιουργεί μια πλασματική αύξηση των κρουσμάτων».
«Υπάρχουν πολλά που πρέπει ακόμη να γίνουν για τους καρκινοπαθείς μας»
«Παρά την πρόοδο που έγινε σε διάφορους τομείς, εντούτοις υπάρχουν ακόμα πολλά που πρέπει να γίνουν στον τομέα της υγείας για τους καρκινοπαθείς μας. Δεν νοείται, για παράδειγμα, να πρέπει κάποιος να ταξιδεύει χιλιόμετρα για να κάνει θεραπεία. Δεν νοείται κάποιος από το οικογενειακό του περιβάλλον να πρέπει να παραιτηθεί από την εργασία του για να τον συνοδεύει. Δεν νοείται να πονάει και αυτός που θα του κάνει την ένεση μορφίνης να είναι κάποιο συγγενικό του πρόσωπο. Τί θα γίνει δηλαδή με όσους ασθενείς δεν μπορούν να αυτοεξυπηρετηθούν και δεν έχουν κάποιο συγγενή τους να τους βοηθήσει; Μιλάμε για πρακτικά ζητήματα και πραγματικές δυσκολίες που μπορεί να αντιμετωπίσει ένας καρκινοπαθής στην καθημερινότητά του γι΄αυτό και θα πρέπει η κοινωνία και η πολιτεία να μελετήσουν με ποιους τρόπους η κατάσταση θα βελτιωθεί προς όφελος των ογκολογικών ασθενών. Οι ερευνητές και οι γιατροί δουλεύουν για να βρουν θεραπεία και καλύτερες διαγνωστικές μεθόδους, η κοινωνία και η πολιτεία θα πρέπει να βοηθήσουν περισσότερο για την αντιμετώπιση των δυσκολιών που έρχονται αντιμέτωποι οι ασθενείς. Από τη πλευρά μου, θέλω να δώσω όλες μου τις δυνάμεις στην έρευνα για αντιμετώπιση του καρκίνου στην Κύπρο». Εκφράζει, επίσης, την ανάγκη συνεργασίας και συντονισμού μεταξύ όλων των εμπλεκομένων φορέων στην προσπάθεια για αντιμετώπιση του καρκίνου, ερευνητών, ογκολόγων, ακτινοθεραπευτών, νοσηλευτικών ιδρυμάτων, ψυχολόγων και άλλων. «Θα πρέπει όλοι να ενώσουμε τις δυνάμεις μας για αντιμετώπιση αυτής της ασθένειας και δεν θεωρώ ότι είναι κάτι δύσκολο για να το καταφέρουμε από τη στιγμή που ζούμε σε μια μικρή χώρα»
«Σημαντική η έρευνα που γίνεται στην Κύπρο για τον Καρκίνο»
Σε ερώτηση πόσο συμβάλλει η έρευνα που διεξάγεται στον τόπο μας στην παγκόσμια μάχη για καταπολέμηση του καρκίνου, η Δρ. Προκόπη αναφέρει ότι «όταν ήρθα για πρώτη φορά στην Κύπρο το 2010, υπήρχαν 2 με 3 ομάδες που ασχολούνταν με το καρκίνο. Αυτή τη στιγμή έχουμε τουλάχιστον 20 με 30 ομάδες που ασχολούνται αποκλειστικά με την έρευνα για τον καρκίνο, είτε σε ακαδημαϊκό επίπεδο είτε σε επίπεδο επιχειρηματικότητας. Είναι πραγματικά σημαντική η έρευνα που βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε εξέλιξη στην Κύπρο για τον καρκίνο. Επίσης, σημαντική είναι και η εισροή ευρωπαϊκών κονδυλίων που διοχετεύονται στην έρευνα για τον καρκίνο στην Κύπρο, μέσα από ανταγωνιστικές διαδικασίες και ευρωπαϊκά προγράμματα όπως το Horizon 2020 και άλλων προγραμμάτων».
Η Δρ. Προκόπη χαρακτηρίζει, επίσης, σημαντικό γεγονός για την αντιμετώπιση του καρκίνου στην Κύπρο την ίδρυση του Cancer Research and Innovation Centre (CARIC) σε συνεργασία του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου και του Γερμανικού Ογκολογικού Κέντρου που έχει ως στόχο, όπως σημειώνει, να συνενώσει όλες τις ερευνητικές προσπάθειες στην Κύπρο για στήριξη των καινοτόμων ιδεών για την ογκολογική έρευνα. «Αν μια καινοτόμος ιδέα παραμείνει στο στάδιο της έρευνας και των δημοσιεύσεων και δεν γίνει προϊόν και δεν διοχετευθεί στην αγορά και στην κοινωνία τότε δεν κάναμε τίποτα. Η συνεργασία μεταξύ ακαδημίας, επιχειρηματικότητας, πολιτείας, ογκολογικών κλινικών και κοινωνικών φορέων είναι η λύση για να βγάλουμε προϊόντα στην κυπριακή, ευρωπαϊκή και διεθνή αγορά προς όφελος των ασθενών. Και δεν μιλάμε μόνο για θεραπείες αλλά και για προϊόντα ανακούφισης, διάγνωσης, πρόληψης, ηλεκτρονικές εφαρμογές που μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση των καθημερινών προβλημάτων των ασθενών».
Η Δρ. Προκόπη θεωρεί ως θετική εξέλιξη στην έρευνα για τον καρκίνο στην Κύπρο τη δημιουργία του Υφυπουργείου Καινοτομίας αλλά και το «καινούργιο πρόσωπο» που δείχνει το Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας με την παραχώρηση κονδυλίων που προωθούν την καινοτομία και τη συνεργασία της ακαδημίας με την επιχειρηματικότητα.
«Το άγχος παίζει ρόλο στην πρόκληση καρκίνου»
Ερωτηθείσα αν έχει εξακριβωθεί ποια είναι η αιτία που προκαλεί τον καρκίνο και αν ο σύγχρονος τρόπος ζωής μας, σε συνάρτηση με το άγχος, τη κακή διατροφή και την έλλειψη άσκησης, συμβάλει στην εμφάνιση της ασθένειας, η Δρ. Προκόπη είπε ότι «ο τρόπος της ζωής μας σίγουρα παίζει κάποιο ρόλο. Καθημερινά τρέχουμε να προλάβουμε, οι ρυθμοί μας αυξάνονται, το άγχος αυξάνεται. Θυμάμαι στο πρώτο έτος της βιολογίας στο μάθημα της παθολογίας, ο πρώτος λόγος που μας λέγανε ότι προκαλεί τον καρκίνο ήταν το άγχος και μας εξηγούσαν ότι οι ορμόνες που εκχύονται λόγω του άγχους αυξάνει τον κίνδυνο καρκινογένεσης καταστέλλοντας το ανοσοποιητικό σύστημα. Σίγουρα οι γενετικές αιτίες και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες παίζουν κύριο λόγο όμως ακόμη και η διατροφή παίζει κάποιο ρόλο, όπως και οι διάφοροι ιοί που υπάρχουν τριγύρω μας. Άρα θα πρέπει να υπάρχει μια ισορροπία στη ζωή μας, να προσέχουμε τον εαυτό μας και να εντάξουμε στην καθημερινότητά μας τη σωστή διατροφή και την άσκηση. Ακόμα και ένα εικοσάλεπτο περπάτημα βοηθά. Παρκάρετε λίγο πιο μακριά από εκεί που θέλετε να πάτε και περπατήστε».
«Στο ταξίδι αυτό είμαστε όλοι μαζί. Κανένας δεν είναι και δεν πρέπει να είναι μόνος του. Πολλοί υποφέρουμε, άλλοι λιγότερο άλλοι περισσότερο. Θα πρέπει να μάθουμε να ζητάμε βοήθεια από φίλους, συγγενείς, γιατρούς όταν την χρειαζόμαστε. Δεν είναι ντροπή ούτε αδυναμία. Το σημαντικό είναι να είμαστε αισιόδοξοι, να ελπίζουμε και ακόμα πιο σημαντικό να ονειρευόμαστε. Τα όνειρα δεν πρέπει να σταματούν όσο ακόμα είμαστε ζωντανοί», ανέφερε, απευθυνόμενοι προς όσους αντιμετωπίζουν σήμερα μια τέτοια κατάσταση.
Σημαντικοί σταθμοί στην μέχρι σήμερα επιστημονική και ερευνητική της πορεία
Η Δρ. Προκόπη χαρακτηρίζει το 2018 ως μια σημαντική χρονιά στην καριέρα της, αφού κατάφερε να εξασφαλίσει χρηματοδότηση από το Κυπριακό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας ύψους €159,442 μέσω του προγράμματος «Διδάκτωρ» για τη δημιουργία της πλατφόρμας «Microcure», ένα καινοτόμο διαγνωστικό και θεραπευτικό εργαλείο για τον μεταστατικό καρκίνο του μαστού. Πρόκειται για μια εξατομικευμένη γονιδιακή νανοθεραπεία για τον καρκίνο του στήθους με μεταστατικές εστίες στους πνεύμονες και στον εγκέφαλο, βασισμένη στη χρήση βλαστοκυττάρων. «Η επιτυχία αυτής της πλατφόρμας θα είναι πολύ σημαντική για τον τομέα της ερευνητικής ογκολογίας επειδή αφορά σε ένα νέας γενιάς φάρμακο που δεν υπάρχει στην αγορά και άρα τολμώ να πω ότι θα είμαστε από τους πρωτοπόρους». Η πλατφόρμα είναι το αποτέλεσμα της συνεργασίας ανάμεσα στο ΤΕΠΑΚ, την κυπριακή εταιρεία βιοτεχνολογίας Theramir Ltd και το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Αθηνών.
Η ίδια θεωρεί επίσης σημαντική επιτυχία στην μέχρι σήμερα ερευνητική της πορεία το γεγονός ότι συμμετέχει ως συνεργάτης, εκ μέρους του ΤΕΠΑΚ, στο Ερευνητικό Πρόγραμμα CancerNanoMED του Πανεπιστημίου Κύπρου (Συντ. Επ. Καθ. Τριαντάφυλλος Στυλιανόπουλος) που προβλέπει τη δημιουργία Κέντρου Προκλινικής Αξιολόγησης και Βελτιστοποίησης της Νανοθεραπείας για τον Καρκίνο. Το έργο χρηματοδοτείται από το Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΙδΕΚ) με συνολική χρηματοδότηση ύψους ενός εκατομμυρίου Ευρώ. «Η Κύπρος θα έχει ένα εργαστήριο όπου θα εργάζονται ερευνητές με καινοτόμες ιδέες γύρω από τα νανοσωματίδια και νανοφάρμακα, που είναι φάρμακα νέες τεχνολογίας».
Επεσήμανε ότι φέτος κατάφερε να εξασφαλίσει χρηματοδότηση ύψους €500,000 από το πρόγραμμα «Ανάπτυξη Διεθνώς Ανταγωνιστικών Καινοτόμων Προϊόντων και Υπηρεσιών από STARTUPs (Seed)» του Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας για την ανάπτυξη δερμοκαλλυντικών προϊόντων που σκοπό έχουν να ανακουφίσουν τους ασθενείς από τις δερματικές παθήσεις που προκαλούνται από την ακτινοθεραπεία και την χημειοθεραπεία. Τα προϊόντα αυτά κατασκευάζονται στην Κύπρο και θα βγούνε τους επόμενες μήνες στην αγορά. Το πρόγραμμα συντονίζει η καινοτόμος εταιρεία RSL Revolutionary Labs Ltd και συμμετέχει το ΤΕΠΑΚ, το Γερμανικό Ογκολογικό Κέντρο και δύο κυπριακές νεοφυείς εταιρείες η Promed Bioscience Ltd και η Theramir Ltd.
Η Δρ. Προκόπη κέρδισε πρόσφατα το βραβείο "Madame Figaro Γυναίκα της Χρονιάς 2019» στην κατηγορία Καινοτομία. «Σίγουρα το βραβείο αυτό είναι μια μεγάλη τιμή και αναγνώριση του έργου μου από την κυπριακή κοινωνία. Μπορεί να είμαι εξ Ελλάδος, αισθάνομαι όμως Κύπρια και για μένα πλέον η Κύπρος είναι το σπίτι μου, είναι η οικογένεια μου. Ο θεσμός μου έδωσε την ευκαιρία να παρουσιάσω τη δουλειά μου στο ευρύ κοινό. Θα ήθελα να εμπνεύσω τις νέες γενιές και τους νέους ανθρώπους να ακολουθήσουν την έρευνα. Νοιώθω ότι μπορούμε να κάνουμε πολλά σε αυτό το όμορφο νησί. Η έρευνα είναι χαρά, είναι ευχαρίστηση, χρειάζεται πάθος και όραμα. Στο εργαστήριο λέω σε όλους ότι η επιστήμη είναι διασκέδαση, αν κάποιος δεν διασκεδάζει τότε είναι καλύτερα να κάνει κάτι άλλο στη ζωή. Πρέπει να αγαπάς αυτό που κάνεις γιατί περνάμε ατέλειωτες ώρες στο εργαστήριο. Είναι τρόπος ζωής. Μεγάλη τιμή για μένα, μακάρι να εμπνεύσω κι άλλες γυναίκες».
H Ερευνήτρια του ΤΕΠΑΚ Δρ. Μαριάννα Προκόπη στη μάχη κατά του καρκίνου
Η Δρ. Μαριάννα Προκόπη – Δημητριάδη αποτελεί δραστήριο μέλος της ερευνητικής ομάδας του εργαστηρίου Εμβιομηχανικής και Βιοσυστημάτων (Biomechanics and Living System Analysis - BIOLISYS) του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου, ενώ ταυτόχρονα συμμετέχει ενεργά σε διάφορα ερευνητικά προγράμματα για την πρόληψη, διάγνωση και θεραπεία του καρκίνου. Παρά το γεγονός ότι ο καρκίνος έχει κτυπήσει την πόρτα και της δικής της οικογένειας και της έχει στερήσει αγαπημένα της πρόσωπα, εντούτοις επιλέγει συνειδητά να αντιμετωπίζει την ασθένεια με ελπίδα και αισιοδοξία για το μέλλον, εστιάζοντας στη λύση και όχι στο πρόβλημα. Ειδικότερα, μέσα από το πολυσχιδές και πλούσιο ερευνητικό της έργο, αναζητά εξατομικευμένες και καινοτόμες λύσεις που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα αναγκών σε σχέση με την αντιμετώπιση του καρκίνου, όπως είναι η πρόληψη, η έγκαιρη διάγνωση, η ανακουφιστική φροντίδα και η θεραπεία. Ένας τομέας στον οποίο καταθέτει καθημερινά τη ψυχή της, αντλώντας δύναμη, πείσμα και υπομονή για να συνεχίζει σ’ αυτό το δύσκολο και απαιτητικό δρόμο της έρευνας από τα προσωπικά της βιώματα, αλλά και την οικογένειά της που στέκεται δίπλα της και την στηρίζει σε κάθε της βήμα. Σε συνέντευξη που παραχώρησε στο ραδιόφωνο της κοινότητας του ΤΕΠΑΚ (Cut Radio) και στην εκπομπή «ΤΕΠΑΚ εν δράσει», η Δρ. Προκόπη μιλά με ιδιαίτερο ενθουσιασμό και περηφάνεια για το επιστημονικό και ερευνητικό της έργο, τη συνεργασία της με το Πανεπιστήμιο, τη σχέση της με το καρκίνο αλλά και για το πως ο σύγχρονος τρόπος ζωής μας και το άγχος συμβάλουν στην πρόκληση του καρκίνου. Εκφράζει, επίσης, την πεποίθηση της ότι τα επόμενα χρόνια θα έρθουν καλά νέα για τους ογκολογικούς ασθενείς και τις οικογένειες τους, αλλά και την ανάγκη για συνένωση δυνάμεων όλων των εμπλεκομένων φορέων για την αντιμετώπιση της ασθένειας.
«Από πολύ νωρίς ήξερα ότι ήθελα να ασχοληθώ με την επιστήμη της ζωής»
Η Δρ. Μαριάννα Προκόπη – Δημητριάδη γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα τη δεκαετία του 1980, σε μια εποχή που, όπως θυμάται, τα παιδιά μπορούσαν ακόμα να παίζουν χαρούμενα και ευτυχισμένα για ώρες στις γειτονιές και στους δρόμους, χωρίς οι γονείς να ανησυχούν για την ασφάλειά τους. Οι αναμνήσεις, ωστόσο, από τα παιδικά της χρόνια, όπως μας εξομολογείται, είναι γλυκόπικρες, αφού στην ηλικία των εννέα ετών έχασε τη μητέρα της από ανεύρυσμα εγκεφάλου και έτσι το βάρος του μεγαλώματος και της ανατροφής της ίδιας και της τρίχρονης τότε αδελφής, της είχε πέσει στους ώμους του πατέρα της. Παρά την απουσία της μητρικής φιγούρας από τη ζωή της, αναφέρει, εντούτοις ο πατέρας της έπαιξε επάξια και το ρόλο του πατέρα και της μητέρας, μεγαλώνοντας έτσι μέσα σ’ ένα περιβάλλον με πολύ αγάπη και χαρά. «Ο πατέρας μου ήταν από τους ανθρώπους που δεν επέτρεψε ποτέ να υπάρξει θλίψη στο σπίτι μας και μας έμαθε να είμαστε δυνατές και να κοιτάζουμε πάντα προς το μέλλον με αισιοδοξία». Από τότε, έμαθε να αντιμετωπίζει τις δυσκολίες στη ζωή της με αισιοδοξία, θετική ενέργεια και με χαμόγελο, ακόμα και όταν ο καρκίνος της στέρησε πριν από κάποια χρόνια τον πατέρα της και την αδελφή της. «Όπως και στην έρευνα, πάντα πρέπει να προσπαθούμε να μετατρέψουμε τη ζωή σε κάτι χαρούμενο, διότι η ζωή είναι μικρή, δεν έχουμε δεύτερη ζωή, άρα προσπαθούμε να ζήσουμε τη ζωή που έχουμε σήμερα με τον καλύτερο και ευχάριστο τρόπο μπορούμε». Από πολύ μικρή ηλικία γνώριζε ότι όταν θα μεγάλωνε θα γινόταν βιολόγος αφού, όπως θυμάται η ίδια, ενώ ήταν ακόμα εννέα χρονών ζήτησε ως δώρο Χριστουγέννων ένα πλαστικό μικροσκόπιο, το οποίο το έχει μέχρι και σήμερα. «Από πολύ νωρίς ήξερα ότι ήθελα να ασχοληθώ με τη βιολογία», μας λέει, χαρακτηρίζοντας τη βιολογία ως την επιστήμη της ζωής. Και έτσι και έγινε. Με το που τελειώνει το σχολείο, μεταβαίνει το 2001 για σπουδές στην Αγγλία όπου φοιτά στο Πανεπιστήμιο του Kent και αποκτά πτυχίο στη Μοριακή και Κυτταρική Βιολογία και μεταπτυχιακό στη Βιοχημεία. Στη συνέχεια κάνει και δεύτερο μεταπτυχιακό στην Ιατρική Μικροβιολογία από το London School of Hygiene and Tropical Medicine. Ακολούθως φοιτά, με πλήρη υποτροφία του NHS, στο King’s College του Λονδίνου από όπου απέκτησε το διδακτορικό της στην Ιατρική Καρδιαγγειακή Έρευνα.
Μετά το τέλος των σπουδών της και ενώ είχε πρόταση να εργαστεί ως λέκτορας στο Imperial College του Λονδίνου προτίμησε το 2010 να ακολουθήσει το σύζυγό της στην Κύπρο, σκεπτόμενη, όπως μας είπε, με την καρδιά της. Στην αρχή, θυμάται, ήταν μια δύσκολη περίοδος ως προς τις ευκαιρίες εργοδότησης της στην Κύπρο στον ερευνητικό τομέα, ωστόσο στάθηκε τυχερή και βρήκε αρχικά δουλειά στην φαρμακευτική εταιρεία Remedica στη Λεμεσό όπου εργάστηκε για περίπου ένα χρόνο. Ακολούθως, κατάφερε να λάβει χρηματοδότηση από το Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας στο πλαίσιο ενός προγράμματος που σκοπό είχε τη δημιουργία μιας αντικαρκινικής θεραπείας βασισμένης στα βλαστοκύτταρα, σε συνεργασία με την εταιρεία Trojantec που αποτελούσε τεχνοβλαστό (spin-off) του Imperial College, με έδρα το Ογκολογικό Κέντρο της Τράπεζας Κύπρου στη Λευκωσία.
Η συνεργασία της με το ΤΕΠΑΚ και με το εργαστήριο BIOLISYS του καθηγητή Ανδρέα Αναγιωτού, του Τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών και Επιστήμης και Μηχανικής Υλικών, άρχισε το 2014, μαζί με την εταιρεία Trojantec, μέσω του ευρωπαϊκού προγράμματος EUROSTARS που στόχο είχε τη σύνδεση της ακαδημίας με την επιχειρηματικότητα. «Το ΤΕΠΑΚ διαθέτει καταπληκτικό εξοπλισμό και καταπληκτικούς επιστήμονες και είναι πάντα ανοικτό στην υποβολή καινοτόμων ιδεών και στη συνεργασία με τον επιχειρηματικό κόσμο της Κύπρου», ανέφερε, σημειώνοντας ότι «στο πλαίσιο αυτής της συνεργασίας προσπαθήσαμε να αξιολογήσουμε και να αναπτύξουμε μια νέα πλατφόρμα θεραπείας για τον καρκίνο. Αυτή τη στιγμή η θεραπεία βρίσκεται στο εξωτερικό και δοκιμάζεται στην Αγγλία. Άρα, περάσαμε επιτυχώς από το πρώτο στάδιο του προκλινικού ελέγχου και βρισκόμαστε στο στάδιο που η θεραπεία μελετάται ως προς το κατά πόσον το συγκεκριμένο φάρμακο μπορεί να διοχετευθεί στην αγορά», σημειώνει.
«Με τον καρκίνο έχω μια πολύ στενή σχέση»
Στην ερώτηση τι σημαίνει για την ίδια η λέξη καρκίνος, πρώτα ως άνθρωπος και μετά ως επιστήμονας, η Δρ Προκόπη μας απαντά: «Ο καρκίνος κτύπησε τη πόρτα και της δικής μου οικογένειας. Έχασα πριν από οκτώ χρόνια τον πατέρα μου πολύ ξαφνικά και πριν από δύο χρόνια την αδελφή μου. Έτσι έζησα από πρώτο χέρι όλα τα στάδια μέσα από τα οποία περνά ένας ασθενής με καρκίνο, από τη στιγμή της διάγνωσης, μετέπειτα της θεραπείας και τη στιγμή που τον χάνεις. Με τον καρκίνο έχω μια πολύ στενή σχέση, δεν θα πω καλή ή κακή. Είναι όμως μια σχέση».
Όπως μας λέει, δεν θα πρέπει να βλέπουμε τον καρκίνο ούτε ως μάχη ούτε ως πόλεμο, αλλά ως μια πορεία. «Δεν θεωρώ ότι ο καρκίνος είναι μάχη, ούτε πόλεμος. Από κάτι θα ασθενήσουμε. Δεν είμαστε υπεράνθρωποι, από κάτι θα πεθάνουμε, άρα πρέπει να σταματήσουμε να βλέπουμε τον καρκίνο ή την κάθε ασθένεια σαν την κατάρα του θεού και θα πρέπει να πορευτούμε με τον καρκίνο. Ο καρκίνος δεν είναι πλέον θανατική καταδίκη είναι κάτι με το οποίο πορευόμαστε, οι γιατροί είναι κοντά μας, οι κοινωνικές ομάδες είναι κοντά μας να μας βοηθήσουν, οι ερευνητές μας είναι κοντά, πρέπει να φύγει όλη εκείνη η αρνητική ενέργεια όταν μιλάμε για τον καρκίνο και όλοι μαζί να προσπαθήσουμε να κάνουμε τη ζωή μας καλύτερη».
Σύμφωνα με την Δρ. Προκόπη, «ο καρκίνος είναι η ανώμαλη ανάπτυξη των κυττάρων που έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία όγκων σε διάφορα σημεία του σώματος. Ο όρος καρκίνος και το καρκίνωμα αναφέρεται στην υπερβολική, χωρίς προγραμματισμό, ανάπτυξη των κυττάρων του οργανισμού που κανονικά είναι φυσιολογικά μέχρι τη στιγμή που αρχίζει η διαδικασία της καρκινογένεσης. Άρα, δεν μιλάμε για ένα ιό, για ένα βακτήριο, δεν μιλάμε για κάτι ξένο προς το σώμα, είναι τα κύτταρα του σώματός μας τα οποία σταματούν πλέον να είναι φυσιολογικά. Τα προβλήματα έρχονται όταν ο καρκίνος δεν επηρεάζει μόνο ένα όργανο του σώματος, δεν έχει μια μόνο μορφή, αλλά όταν αρχίσει να εξελίσσεται και προσβάλλονται πολλαπλά όργανα ταυτόχρονα. Άρα, πρόκειται για ένα πολυσύνθετο νόσημα που χρήζει ολιστικής αντιμετώπισης.»
«Οι περισσότεροι καρκίνοι πλέον μπορούν να θεραπευθούν»
Σημειώνει ότι το προσδόκιμο επιβίωσης των ασθενών με καρκίνο τα τελευταία χρόνια έχει βελτιωθεί σημαντικά, προσθέτοντας ότι «οι περισσότεροι καρκίνοι πλέον μπορούν να θεραπευθούν, πολλοί ασθενείς θεραπεύονται ειδικά όταν η θεραπεία αρχίζει από νωρίς. Γι΄ αυτό η μαγική λέξη είναι η πρόληψη. Πρέπει να προλαμβάνουμε την εξάπλωση του καρκίνου σε άλλα όργανα». Η πρόληψη, προσθέτει, αφορά όλους αλλά ειδικότερα τις γυναίκες οι οποίες γνωρίζουμε ότι προσβάλλονται από συγκεκριμένα είδη καρκίνου σε συγκεκριμένες ηλικίες, όπως είναι ο καρκίνος του μαστού, εκφράζοντας ταυτόχρονα την ανάγκη όπως η πολιτεία συνεχίσει ακόμη πιο εντατικά να ενημερώνει τον κόσμο για τον καρκίνο και να προτρέπει τους πολίτες να κάνουν διαγνωστικές εξετάσεις.
Ερωτηθείσα αναφορικά με τις βιολογικές θεραπείες για τις οποίες γίνεται πολύς λόγος τα τελευταία χρόνια, αναφέρει ότι «όντως καθημερινά έχουμε μικρές ιατρικές νίκες και βρισκόμαστε πιο κοντά σε αποτελεσματικές θεραπείες και αντιμετώπιση της νόσου, συνεπώς αυξάνεται ο αριθμός αυτών που θεραπεύονται. Δεν πρέπει όμως να ξεχνούμε και την ποιότητα της ζωής των ασθενών. Είναι σίγουρα πολύ σημαντικό κάποιος να θεραπευθεί, ωστόσο δεν θα πρέπει η θεραπεία να επιφέρει τεράστιο αρνητικό αντίκτυπο στην καθημερινότητα του ασθενούς».
Ερωτηθείσα αν τα κρούσματα καρκίνου σήμερα είναι αυξημένα σε σύγκριση με το παρελθόν, η Δρ. Προκοπη είπε ότι «πριν από 50-60 χρόνια δεν είχαμε τα διαγνωστικά μέσα που έχουμε σήμερα. Δηλαδή, μπορεί οι άνθρωποι να πέθαιναν από καρκίνο και να μην το ξέραμε και να το αποδίδαμε το θάνατο του σε διάφορους άλλους λόγους. Δεν είχαμε τα κατάλληλα στοιχεία για να δούμε αν υπάρχει αυξητική τάση των κρουσμάτων καρκίνου. Συγκρίνοντας τα στοιχεία των τελευταίων χρόνων δεν βλέπουμε μεγάλη αυξητική τάση, κατεβαίνει όμως ο μέσος όρος ηλικίας των ασθενών, κάτι που μας ανησυχεί. Όμως επειδή πλέον από πολύ μικρή ηλικία ξεκινάμε όλα εκείνα τα διαγνωστικά τεστ μπορεί να είναι ένας λόγος που δημιουργεί μια πλασματική αύξηση των κρουσμάτων».
«Υπάρχουν πολλά που πρέπει ακόμη να γίνουν για τους καρκινοπαθείς μας»
«Παρά την πρόοδο που έγινε σε διάφορους τομείς, εντούτοις υπάρχουν ακόμα πολλά που πρέπει να γίνουν στον τομέα της υγείας για τους καρκινοπαθείς μας. Δεν νοείται, για παράδειγμα, να πρέπει κάποιος να ταξιδεύει χιλιόμετρα για να κάνει θεραπεία. Δεν νοείται κάποιος από το οικογενειακό του περιβάλλον να πρέπει να παραιτηθεί από την εργασία του για να τον συνοδεύει. Δεν νοείται να πονάει και αυτός που θα του κάνει την ένεση μορφίνης να είναι κάποιο συγγενικό του πρόσωπο. Τί θα γίνει δηλαδή με όσους ασθενείς δεν μπορούν να αυτοεξυπηρετηθούν και δεν έχουν κάποιο συγγενή τους να τους βοηθήσει; Μιλάμε για πρακτικά ζητήματα και πραγματικές δυσκολίες που μπορεί να αντιμετωπίσει ένας καρκινοπαθής στην καθημερινότητά του γι΄αυτό και θα πρέπει η κοινωνία και η πολιτεία να μελετήσουν με ποιους τρόπους η κατάσταση θα βελτιωθεί προς όφελος των ογκολογικών ασθενών. Οι ερευνητές και οι γιατροί δουλεύουν για να βρουν θεραπεία και καλύτερες διαγνωστικές μεθόδους, η κοινωνία και η πολιτεία θα πρέπει να βοηθήσουν περισσότερο για την αντιμετώπιση των δυσκολιών που έρχονται αντιμέτωποι οι ασθενείς. Από τη πλευρά μου, θέλω να δώσω όλες μου τις δυνάμεις στην έρευνα για αντιμετώπιση του καρκίνου στην Κύπρο». Εκφράζει, επίσης, την ανάγκη συνεργασίας και συντονισμού μεταξύ όλων των εμπλεκομένων φορέων στην προσπάθεια για αντιμετώπιση του καρκίνου, ερευνητών, ογκολόγων, ακτινοθεραπευτών, νοσηλευτικών ιδρυμάτων, ψυχολόγων και άλλων. «Θα πρέπει όλοι να ενώσουμε τις δυνάμεις μας για αντιμετώπιση αυτής της ασθένειας και δεν θεωρώ ότι είναι κάτι δύσκολο για να το καταφέρουμε από τη στιγμή που ζούμε σε μια μικρή χώρα»
«Σημαντική η έρευνα που γίνεται στην Κύπρο για τον Καρκίνο»
Σε ερώτηση πόσο συμβάλλει η έρευνα που διεξάγεται στον τόπο μας στην παγκόσμια μάχη για καταπολέμηση του καρκίνου, η Δρ. Προκόπη αναφέρει ότι «όταν ήρθα για πρώτη φορά στην Κύπρο το 2010, υπήρχαν 2 με 3 ομάδες που ασχολούνταν με το καρκίνο. Αυτή τη στιγμή έχουμε τουλάχιστον 20 με 30 ομάδες που ασχολούνται αποκλειστικά με την έρευνα για τον καρκίνο, είτε σε ακαδημαϊκό επίπεδο είτε σε επίπεδο επιχειρηματικότητας. Είναι πραγματικά σημαντική η έρευνα που βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε εξέλιξη στην Κύπρο για τον καρκίνο. Επίσης, σημαντική είναι και η εισροή ευρωπαϊκών κονδυλίων που διοχετεύονται στην έρευνα για τον καρκίνο στην Κύπρο, μέσα από ανταγωνιστικές διαδικασίες και ευρωπαϊκά προγράμματα όπως το Horizon 2020 και άλλων προγραμμάτων».
Η Δρ. Προκόπη χαρακτηρίζει, επίσης, σημαντικό γεγονός για την αντιμετώπιση του καρκίνου στην Κύπρο την ίδρυση του Cancer Research and Innovation Centre (CARIC) σε συνεργασία του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου και του Γερμανικού Ογκολογικού Κέντρου που έχει ως στόχο, όπως σημειώνει, να συνενώσει όλες τις ερευνητικές προσπάθειες στην Κύπρο για στήριξη των καινοτόμων ιδεών για την ογκολογική έρευνα. «Αν μια καινοτόμος ιδέα παραμείνει στο στάδιο της έρευνας και των δημοσιεύσεων και δεν γίνει προϊόν και δεν διοχετευθεί στην αγορά και στην κοινωνία τότε δεν κάναμε τίποτα. Η συνεργασία μεταξύ ακαδημίας, επιχειρηματικότητας, πολιτείας, ογκολογικών κλινικών και κοινωνικών φορέων είναι η λύση για να βγάλουμε προϊόντα στην κυπριακή, ευρωπαϊκή και διεθνή αγορά προς όφελος των ασθενών. Και δεν μιλάμε μόνο για θεραπείες αλλά και για προϊόντα ανακούφισης, διάγνωσης, πρόληψης, ηλεκτρονικές εφαρμογές που μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση των καθημερινών προβλημάτων των ασθενών».
Η Δρ. Προκόπη θεωρεί ως θετική εξέλιξη στην έρευνα για τον καρκίνο στην Κύπρο τη δημιουργία του Υφυπουργείου Καινοτομίας αλλά και το «καινούργιο πρόσωπο» που δείχνει το Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας με την παραχώρηση κονδυλίων που προωθούν την καινοτομία και τη συνεργασία της ακαδημίας με την επιχειρηματικότητα.
«Το άγχος παίζει ρόλο στην πρόκληση καρκίνου»
Ερωτηθείσα αν έχει εξακριβωθεί ποια είναι η αιτία που προκαλεί τον καρκίνο και αν ο σύγχρονος τρόπος ζωής μας, σε συνάρτηση με το άγχος, τη κακή διατροφή και την έλλειψη άσκησης, συμβάλει στην εμφάνιση της ασθένειας, η Δρ. Προκόπη είπε ότι «ο τρόπος της ζωής μας σίγουρα παίζει κάποιο ρόλο. Καθημερινά τρέχουμε να προλάβουμε, οι ρυθμοί μας αυξάνονται, το άγχος αυξάνεται. Θυμάμαι στο πρώτο έτος της βιολογίας στο μάθημα της παθολογίας, ο πρώτος λόγος που μας λέγανε ότι προκαλεί τον καρκίνο ήταν το άγχος και μας εξηγούσαν ότι οι ορμόνες που εκχύονται λόγω του άγχους αυξάνει τον κίνδυνο καρκινογένεσης καταστέλλοντας το ανοσοποιητικό σύστημα. Σίγουρα οι γενετικές αιτίες και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες παίζουν κύριο λόγο όμως ακόμη και η διατροφή παίζει κάποιο ρόλο, όπως και οι διάφοροι ιοί που υπάρχουν τριγύρω μας. Άρα θα πρέπει να υπάρχει μια ισορροπία στη ζωή μας, να προσέχουμε τον εαυτό μας και να εντάξουμε στην καθημερινότητά μας τη σωστή διατροφή και την άσκηση. Ακόμα και ένα εικοσάλεπτο περπάτημα βοηθά. Παρκάρετε λίγο πιο μακριά από εκεί που θέλετε να πάτε και περπατήστε».
«Στο ταξίδι αυτό είμαστε όλοι μαζί. Κανένας δεν είναι και δεν πρέπει να είναι μόνος του. Πολλοί υποφέρουμε, άλλοι λιγότερο άλλοι περισσότερο. Θα πρέπει να μάθουμε να ζητάμε βοήθεια από φίλους, συγγενείς, γιατρούς όταν την χρειαζόμαστε. Δεν είναι ντροπή ούτε αδυναμία. Το σημαντικό είναι να είμαστε αισιόδοξοι, να ελπίζουμε και ακόμα πιο σημαντικό να ονειρευόμαστε. Τα όνειρα δεν πρέπει να σταματούν όσο ακόμα είμαστε ζωντανοί», ανέφερε, απευθυνόμενοι προς όσους αντιμετωπίζουν σήμερα μια τέτοια κατάσταση.
Σημαντικοί σταθμοί στην μέχρι σήμερα επιστημονική και ερευνητική της πορεία
Η Δρ. Προκόπη χαρακτηρίζει το 2018 ως μια σημαντική χρονιά στην καριέρα της, αφού κατάφερε να εξασφαλίσει χρηματοδότηση από το Κυπριακό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας ύψους €159,442 μέσω του προγράμματος «Διδάκτωρ» για τη δημιουργία της πλατφόρμας «Microcure», ένα καινοτόμο διαγνωστικό και θεραπευτικό εργαλείο για τον μεταστατικό καρκίνο του μαστού. Πρόκειται για μια εξατομικευμένη γονιδιακή νανοθεραπεία για τον καρκίνο του στήθους με μεταστατικές εστίες στους πνεύμονες και στον εγκέφαλο, βασισμένη στη χρήση βλαστοκυττάρων. «Η επιτυχία αυτής της πλατφόρμας θα είναι πολύ σημαντική για τον τομέα της ερευνητικής ογκολογίας επειδή αφορά σε ένα νέας γενιάς φάρμακο που δεν υπάρχει στην αγορά και άρα τολμώ να πω ότι θα είμαστε από τους πρωτοπόρους». Η πλατφόρμα είναι το αποτέλεσμα της συνεργασίας ανάμεσα στο ΤΕΠΑΚ, την κυπριακή εταιρεία βιοτεχνολογίας Theramir Ltd και το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Αθηνών.
Η ίδια θεωρεί επίσης σημαντική επιτυχία στην μέχρι σήμερα ερευνητική της πορεία το γεγονός ότι συμμετέχει ως συνεργάτης, εκ μέρους του ΤΕΠΑΚ, στο Ερευνητικό Πρόγραμμα CancerNanoMED του Πανεπιστημίου Κύπρου (Συντ. Επ. Καθ. Τριαντάφυλλος Στυλιανόπουλος) που προβλέπει τη δημιουργία Κέντρου Προκλινικής Αξιολόγησης και Βελτιστοποίησης της Νανοθεραπείας για τον Καρκίνο. Το έργο χρηματοδοτείται από το Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΙδΕΚ) με συνολική χρηματοδότηση ύψους ενός εκατομμυρίου Ευρώ. «Η Κύπρος θα έχει ένα εργαστήριο όπου θα εργάζονται ερευνητές με καινοτόμες ιδέες γύρω από τα νανοσωματίδια και νανοφάρμακα, που είναι φάρμακα νέες τεχνολογίας».
Επεσήμανε ότι φέτος κατάφερε να εξασφαλίσει χρηματοδότηση ύψους €500,000 από το πρόγραμμα «Ανάπτυξη Διεθνώς Ανταγωνιστικών Καινοτόμων Προϊόντων και Υπηρεσιών από STARTUPs (Seed)» του Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας για την ανάπτυξη δερμοκαλλυντικών προϊόντων που σκοπό έχουν να ανακουφίσουν τους ασθενείς από τις δερματικές παθήσεις που προκαλούνται από την ακτινοθεραπεία και την χημειοθεραπεία. Τα προϊόντα αυτά κατασκευάζονται στην Κύπρο και θα βγούνε τους επόμενες μήνες στην αγορά. Το πρόγραμμα συντονίζει η καινοτόμος εταιρεία RSL Revolutionary Labs Ltd και συμμετέχει το ΤΕΠΑΚ, το Γερμανικό Ογκολογικό Κέντρο και δύο κυπριακές νεοφυείς εταιρείες η Promed Bioscience Ltd και η Theramir Ltd.
Η Δρ. Προκόπη κέρδισε πρόσφατα το βραβείο "Madame Figaro Γυναίκα της Χρονιάς 2019» στην κατηγορία Καινοτομία. «Σίγουρα το βραβείο αυτό είναι μια μεγάλη τιμή και αναγνώριση του έργου μου από την κυπριακή κοινωνία. Μπορεί να είμαι εξ Ελλάδος, αισθάνομαι όμως Κύπρια και για μένα πλέον η Κύπρος είναι το σπίτι μου, είναι η οικογένεια μου. Ο θεσμός μου έδωσε την ευκαιρία να παρουσιάσω τη δουλειά μου στο ευρύ κοινό. Θα ήθελα να εμπνεύσω τις νέες γενιές και τους νέους ανθρώπους να ακολουθήσουν την έρευνα. Νοιώθω ότι μπορούμε να κάνουμε πολλά σε αυτό το όμορφο νησί. Η έρευνα είναι χαρά, είναι ευχαρίστηση, χρειάζεται πάθος και όραμα. Στο εργαστήριο λέω σε όλους ότι η επιστήμη είναι διασκέδαση, αν κάποιος δεν διασκεδάζει τότε είναι καλύτερα να κάνει κάτι άλλο στη ζωή. Πρέπει να αγαπάς αυτό που κάνεις γιατί περνάμε ατέλειωτες ώρες στο εργαστήριο. Είναι τρόπος ζωής. Μεγάλη τιμή για μένα, μακάρι να εμπνεύσω κι άλλες γυναίκες».