To Έργο AgroLIFE (www.agrolife.eu), σε συνεργασία με το γραφείο της Επιτρόπου Περιβάλλοντος και την Αναπτυξιακή Εταιρεία Λεμεσού, οργάνωσε με επιτυχία τριήμερο εργαστήρι με θέμα «Αγροτικές Περιοχές Υψηλής Φυσικής Αξίας (ΥΦΑ): Επιστήμη, Πολιτική και Αγρο-τουρισμός». Το εργαστήρι πραγματοποιήθηκε στις 1-3 Μαρτίου 2017 στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου στη Λεμεσό. Το εργαστήρι παρακολούθησαν πέραν των 70 ειδικών και ενδιαφερόμενων ατόμων από την Κύπρο και το εξωτερικό. Οι αγροτικές περιοχές ΥΦΑ χαρακτηρίζονται από παραδοσιακές καλλιεργητικές πρακτικές χαμηλών εισροών οι οποίες ενισχύουν τη βιοποικιλότητα και τις υπηρεσίες οικοσυστήματος. Παράλληλα στις περιοχές αυτές διατηρούνται φυσικά και αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά σημαντικά σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Μερικές από τις πιο σημαντικές περιοχές ΥΦΑ για την Κύπρο είναι οι παραδοσιακοί αμπελώνες στην περιοχή της Κουμανδαρίας όπως επίσης και οι καλλιέργειες χαρουπιάς στην περιοχή Ανώγυρας. Το μεγαλύτερο μέρος των γεωργικών καλλιεργειών στην Κύπρο θεωρούνται ΥΦΑ, καθώς αποτελούνται από μικρές εκτάσεις με σημαντική παρουσία άγριας βλάστησης στο περιθώριο τους και πολλά είδη καλλιεργουμένων φυτών. Οι περιοχές ΥΦΑ καθορίστηκαν στο πλαίσιο συνεργασίας μεταξύ του Τμήματος Περιβάλλοντος, του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου και του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου, που είχε και την ευθύνη χαρτογράφησης.

Στόχος του εργαστηρίου ήταν να παρουσιαστούν οι πρόσφατες επιστημονικές γνώσεις αναφορικά με τη διαχείριση, ανάδειξη και προστασία των αγροτικών περιοχών ΥΦΑ, καθώς και η προοπτική αξιοποίησης τους στο πλαίσιο του αγροτουρισμού. Στο Εργαστήρι συμμετείχαν ως εισηγητές εκπρόσωποι των εταίρων του Έργου (Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου, Ανοιχτό Πανεπιστήμιο Κύπρου, Τμήμα Περιβάλλοντος), ενώ προσκλήθηκαν και συμμετείχαν με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τόσο επιστήμονες από το εξωτερικό (Ιταλία, Γαλλία, Ιρλανδία, Ισπανία, Ελλάδα) όσο και εκπρόσωποι από διάφορους φορείς της Κύπρου. Μεταξύ άλλων παρευρέθηκαν εκπρόσωποι από το Τμήμα Γεωργίας, Τμήμα Περιβάλλοντος, Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών, τις Αναπτυξιακές Εταιρείες Λεμεσού και Τροόδους, τον Κυπριακό Οργανισμό Τουρισμού και της Κυπριακής Εταιρείας Αγροτουρισμού, το Σύνδεσμο Οινολόγων Κύπρου και τον Πτηνολογικό Σύνδεσμο Κύπρου.

Κατά την πρώτη μέρα του εργαστηρίου παρουσιάστηκαν ενδιαφέροντα παραδείγματα εφαρμογής αγρο-περιβαλλοντικών μέτρων για τη διατήρηση και προστασία αγροτικών περιοχών σε άλλες χώρες της ΕΕ, όπως σε αιωνόβιους ελαιώνες στην περιοχή της Ιταλίας και Ελλάδας (www.lifecentolimed.iamb.it), σε αμπελώνες της Γαλλίας (http://www.biodivine.eu/) και σε βοσκοτόπους στην περιοχή Burren της Ιρλανδίας (http://burrenprogramme.com/). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον αποτέλεσε το παράδειγμα της Ισπανίας στην περιοχή Navarra, με την εφαρμογή ενός πιλοτικού προγράμματος που αφορά τον τρόπο επιδότησης των παραγωγών σε αμπελώνες, ελαιώνες και αμυγδαλεώνες. Το σύστημα πληρωμών έχει προσαρμοστεί έτσι ώστε να αντικατοπτρίζει την κατάσταση του αγρο-οικοσυστήματος όσον αφορά τη φιλοξενία άγριας ζωής. Ο παραγωγός εφαρμόζει κατάλληλα μέτρα για τη διατήρηση της και όσο πιο ενισχυμένη είναι η βιοποικιλότητα μέσα στο αγροτεμάχιο τόσο υψηλότερο είναι ποσό της επιδότησης (RBAPS = Results Based Agri-environmental Payment Schemes) (http://rbaps.eu/).

Η δεύτερη μέρα του Εργαστηρίου είχε ως αντικείμενο την «Πολιτική για την ενίσχυση των αγροτικών περιοχών ΥΦΑ» και άρχισε με το καλωσόρισμα και τους χαιρετισμούς της Διευθύντριας του Τμήματος Γεωργίας, Δρ Αντρούλα Γεωργίου και του Αντιπροέδρου της Αναπτυξιακής Εταιρείας Κοινοτήτων Περιοχής Λεμεσού ΛTΔ, κο Χατζηχαραλάμπους Πανίκο. Στη συνέχεια η κα Μόνικα Λιατήρη από τον Κυπριακό Οργανισμό Τουρισμού (ΚΟΤ) και Αντιπρόεδρος της Κυπριακής Εταιρείας Αγροτουρισμού, ανέπτυξε την πολιτική του ΚΟΤ όσον αφορά τον αγρο-τουρισμό και τα κίνητρα που προσφέρει ο οργανισμός για την προώθηση του στο νησί. επίσης παρουσιάστηκαν αναλυτικά από το Τμήμα Γεωργίας οι Δράσεις Αγρο-τουρισμού στο πλαίσιο του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2014 – 2020. Ο κος Ράκης Πιερίδης από την Αναπτυξιακή Εταιρεία Λεμεσού και η κα Κλέλια Βασιλείου από την Αναπτυξιακή Εταιρεία Τροόδους μίλησαν για τις διάφορες δράσεις που υλοποιούνται στις περιοχές δραστηριότητας τους και αφορούν τον αγροτουρισμό, τον πολιτισμό, το περιβάλλον και την προώθηση και μεταποίηση τοπικών προϊόντων. Ο δυο ομιλητές τόνισαν τη σημασία που έχει η επαφή με τους ντόπιους ώστε να προωθηθεί αποτελεσματικότερά η τοπική ανάπτυξη.

Στη συνέχεια παρουσιάστηκαν από τη Διαχειριστική Αρχή Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης τα νέα αγρό-περιβαλλοντικά μέτρα που μπορούν να χρηματοδοτηθούν σε περιοχές ΥΦΑ στο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2014 – 2020. Μεταξύ άλλων τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν την επιδότηση περιβαλλοντικών δράσεων σε σιτηρά, όπως για παράδειγμα η διατήρηση ασυγκόμιστης παραγωγής για διατροφή αγρίων ειδών πτηνών (καθεστώς 10.1.11Α). Ένα άλλο σχετικό μέτρο είναι η επιδότηση χρήσης κοπριάς/κομπόστ και η διατήρηση μικρής έκτασης ακαλλιέργητου εδάφους σε επιλεγμένες δενδρώδεις καλλιέργειες (καθεστώς 10.1.11Β). Επιπρόσθετα, γεωργοί σε περιοχές ΥΦΑ μπορούν να αξιοποιήσουν μέτρα επιδότησης της προστασίας φυσικής βλάστησης και παραδοσιακών χαρακτηριστικών του τοπίου (π.χ. ξερολιθιές, πηγάδια) (καθεστώτα 10.1.6 και 7). Ένα άλλο συναφές μέτρο είναι η εθελοντική εφαρμογή φιλοπεριβαλλοντικής διαχείρισης εντόμων και ασθενειών σε αμπέλια (καθεστώς 10.1.12). Πλήρης περιγραφή των μέτρων υπάρχει στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Γεωργίας στο έντυπο για τις Περιβαλλοντικές Δράσεις του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (http://www.paa.gov.cy/).

Το εργαστήρι ολοκληρώθηκε την τρίτη μέρα με επίσκεψη στη διαδρομή Αγρο-ποικιλότητας που δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του Έργου AgroLIFE στη περιοχή Κουμανδαρίας. Η διαδρομή διέρχεται από αγροτεμάχια όπου υλοποιούνται οι διάφορες δράσεις του Έργου και οπότε οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να δουν από κοντά τις δράσεις αυτές και να έρθουν σε επαφή με τους υπεύθυνους του έργου. Ακολούθησε επίσκεψη σε πολιτισμικά μνημεία της κοινότητας Λάνειας και σε οινοποιείο στην περιοχή Κοιλανίου.

Τα πρακτικά της εκδήλωσης και οι παρουσιάσεις είναι διαθέσιμα στην ιστοσελίδα του έργου (www.agrolife.eu). Το AgroLIFE είναι ένα τριετές Έργο, το οποίο συγχρηματοδοτείται από το πρόγραμμα LIFE+ 2013 της Ε.Ε. Το έργο συντονίζει ο Επ. Καθηγητής Μενέλαος Σταυρινίδης (ΤΕΠΑΚ) και συμμετέχουν το Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου, το Τμήμα Περιβάλλοντος και το Κυπριακό Ίδρυμα Προστασίας του Περιβάλλοντος, Terra Cypria.